کتاب با رفع تحریم‌ها هم ارزان نمی‌شود
هادی حسینی‌نژاد،خبرنگار فرهنگی آنا: تنش در بازار کاغذ و نشر کتاب در سال‌های اخیر، مشکلات فراوانی را برای دست‌اندرکاران حوزه نشر، از واردکنندگان کاغذ گرفته تا چاپخانه‌داران و ناشران ایجاد کرده است. از طرفی افزایش هزینه تولید کتاب، نتیجه‌ای جز چند برابر شدن قیمت پشت جلد کتاب‌ها و کاهش توان خرید اهالی مطالعه نداشته است.
بحران در حوزه نشر، با تحمیل تحریم‌ها به کشورمان شروع شد و در بدو کار، نرخ کاغذ را دچار تورم کرد. آنچنانکه هر بند کاغذ تحریر مورد مصرف چاپ کتاب، از قیمت حدود 30 هزار تومان به حدود 50 هزار تومان افزایش یافت. این روند در سال‌های بعدی نیز با شیبی متفاوت در هر مقطع، ادامه یافت و در آخرین مرحله، یعنی در اسفند ماه سال 93 به بندی 80 هزار تومان نیز نزدیک شد.
به موازات ایجاد تورم و بحران‌های اقتصادی، حوزه لیتوگرافی و چاپ نیز برای تامین مواد اولیه، جبران استهلاک دستگاه‌ها و هزینه‌های روزمره خود مجبور به افزایش تعرفه چاپ شد که تاثیرات مشهودی را در قیمت تمام‌شده کتاب‌ها و همچنین قیمت پشت جلد آن‌ها داشت. از طرفی هزینه‌های دیگر در حوزه نشر، مثل هزینه توزیع، بازاریابی و حق‌الزحمه کتاب‌فروشان نیز که درصد نسبتا ثابتی از قیمت پشت جلد کتاب‌ها را شامل می‌شود، به نسبت افزایش قیمت در بخش‌های دیگر تولید، افزایش یافت.
سوال اینجاست که آیا با کسب موفقیت‌های سیاسی در عرصه روابط خارجه و برقراری توافقات هسته‌ای که قرار است منجر به برداشته شدن تحریم‌ها شود، بازار نشر و چاپ نیز مانند بازار ارز و طلا با شکسته شدن قیمت‌ها و ارزانی همراه خواهد بود؟ پاسخ این سوال در آغاز سال 1394 منفی بوده و مطابق با گمانه‌زنی فعالان این حوزه در بخش‌های مختلف، به نظر نمی‌رسد در سال جاری شاهد کاهش قیمت کاغذ و کتاب باشیم.
ثبات قیمت‌ها تنها برای چندماه
مدیر شرکت کاغذ و مقوای میرزاحسینی معتقد است عناصر مختلفی در تعیین قیمت کاغذ در کشور سهیم‌اند که به سادگی به سمت تعدیل و کاهش قیمت‌ها، منعطف نمی‌شوند.
مهرداد میرزاحسینی در این‌باره به خبرنگار فرهنگی آنا گفت: «تعرفه‌های گمرکی، مبلغ ارز دولتی و امکان خرید اعتباری توسط بانک‌های خارجی (LC و یوزانس) عواملی هستند که روی قیمت کاغذ تاثیرات مستقیم دارند. در پایان سال گذشته قیمت ارز افزایش پیدا کرد و منجر به افزایش قیمت‌ها شد.»
وی افزود: «قیمت ارز دولتی به علاوه هزینه‌های گمرک و واردات برای هر یک کیلو کاغذ، به چیزی حدود 3 هزار و 200 تومان می‌رسد که اگر آن را در وزن یک بند کاغذ ضرب کنیم، حدودا به رقم 78 هزار تومان کاغذ مصرفی چاپ کتاب، یعنی کاغذ هفتاد گرمی در ابعاد 70 در 100 است. از طرفی چون عمده کاغذ کشور توسط توسط نهادهای دولتی وارد می‌شوند، تاجران و واردکنندگان متحمل ضرر و زیان می‌شوند.»
مدیر شرکت کاغذ و مقوای میرزاحسینی ضمن بیان این مطلب که در سال جدید هنوز قیمت مشخصی برای کاغذ تثبیت نشده، گفت: «برداشته شدن تحریم‌ها و امکان خریدهای اعتباری و مدت‌دار از بازار‌های جهانی شاید بتواند دست ما را در ارائه کاغذ به ناشران باز کند اما بعید می‌دانم برداشته شدن تحریم‌ها بتواند قیمت‌ها را کاهش دهد. نهایتا می‌شود امیدوار بود که قیمت‌ها را در همین حدی که هست، حدااکثر برای چند ماه ثابت نگه دارد.»
قیمت کاغذ و کتاب کاهش پیدا نمی‌کند
سرویراستار و کارشناس نشر نگاه هم کاهش قیمت کاغذ و کتاب را در سال جدید دور از ذهن می‌داند و در خوشبینانه‌ترین حالت تثبیت قیمت کاغذ و هزینه‌های چاپ را پیش‌بینی‌می‌کند.
فرید مرادی با اشاره به نوسانات بازار نشر و کاغذ در سال 93 به خبرنگار فرهنگی آنا گفت: «اولا باید در نظر داشت که بخش قابل توجهی از گرانی‌ها، حالت حبابی و ساختگی دارند. ثانیا از آنجا که بودجه دولت در سال جدید بسته شده، منطقا دولت نباید اجازه دهد که قیمت ارز کاهش چشمگیری داشته باشد زیرا در اینصورت با کسری بودجه مواجه خواهد بود. بنابراین نمی‌توان به کاهش قیمت کاغذ و کتاب در سال جدید امید داشت.»
وی ادامه داد: «از طرف دیگر هزینه‌های دیگر از جمله هزینه‌های روزمره مراکز نشر، چاپخانه‌ها و شرکت‌های واردکننده کاغذ را در سال جدید نیز باید در نظر داشت. با این حساب بهترین اتفاق برای بازار نشر کتاب، همانا تثبیت قیمت‌ها و توقف تورم خواهد بود که آن‌ها دور از ذهن به نظر می‌آید.»
مرادی برداشته شدن تحریم‌های بانکی و امکان خریدهای اعتباری کاغذ از کارخانه‌های خارجی را در ایجاد ثبات در بازار کاغذ موثر خواند و اظهار داشت: «در این سال‌ها واردکنندگان مجبور بوده‌اند در غالب اوقات کاغذ وارداتی خود را با واسطه، از طریق کشورهایی مانند امارات وارد کشور کنند که این مساله بر قیمت تمام شده کاغذ در کشور تاثیر گذار بوده است.»
وی توضیح داد: «قیمت جهانی کاغذ در طول ده سال گذشته، چیزی بین 870 تا هزار و 200 دلار برای هر تن بوده ولی در کشور ما، قیمت کاغذ تقریبا 3 برابر شده است. دلیل این تفاوت، همان هزینه‌های اضافی و واردات با واسطه است. اما در نهایت حتی با رفع این موانع، همچنان فکر می‌کنم در با کاهش قیمت در بازار کاغذ و نشر روبرو نخواهیم بود.»
تصویر روشنی از آینده لیتوگرافی و چاپ نداریم
مدیر لیتوگرافی پرنگ ضمن بحرانی خواندن شرایط صنعت چاپ و لیتوگرافی در سال‌های گذشته، آینده مبهمی را درخصوص هزینه‌ها و تاثیرات احتمالی روابط خارجی ایران در ادامه مذاکرات هسته‌ای پیش‌بینی کرد.
سیداسماعیل هاشمی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا، با اشاره به فشارهای اقتصادی موجود در حوزه چاپ و لیتوگرافی گفت: «درست است که هزینه‌های چاپ و تولید کتاب برای ناشران بالاست اما برای چاپخانه‌داران و خصوصا صاحبان لیتوگرافی‌ها پایین بوده و آنان را برای بقاء و ادامه فعالیت، با مشکلات فراوانی روبرو کرده است.»
وی ضمن بیان این مطلب که هنوز تعرفه‌های جدید چاپ و لیتوگرافی از سوی اتحادیه به چاپخانه‌داران اعلام نشده، افزود: «هیچ تصویر مشخصی از قیمت چاپ کتاب در سال جدید وجود ندارد چراکه هنوز نه قیمت کاغذ مشخص است، نه هزینه مواد مصرفی چاپ و لیتوگرافی.»
هاشمی با اشاره به تعرفه‌های سال 93 گفت: «هزینه لیتوگرافی در سال گذشته برای هر زینک با پلیت 2 فرقی، 20 هزارتومان و هزینه چاپ هر فرم دو ورقی با 16 صفحه پشت و رو، بیش از 40 هزار تومان بوده است. البته این ارقام نسبت به کیفیت مواد مصرفی، متغیر‌ند. مثلا اگر بخواهیم از مواد اروپایی استفاده کنیم، قیمت به مراتب بالاتر از تعرفه مواد چینی و آسیای شرقی تمام خواهد شد.»
انتهای پیام/