بررسی جایگاه ابوالفرج رونی در گذار شعر فارسی از سبک خراسانی به عراقی
دفتر باشگاه رشد استعدادهای هنری و ادبی جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، نشست علمی و ادبی «قاب کلمات» را با هدف بررسی دیوان ابوالفرج رونی و جایگاه او در تاریخ شعر فارسی برگزار کرد. این نشست با حضور مریم محمودی، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی واحد دهاقان بهعنوان مصحح دیوان، فریدون وحیدا استاد تمام دانشگاه اصفهان و علیرضا خادمالفقرا، پژوهشگر و مدرس زبان و ادبیات فارسی بهعنوان منتقد، و جمعی از دانشجویان و اعضای هیئت علمی دانشگاه برگزار شد.
در این برنامه، منتقدان با تأکید بر نقش پیشگامانه ابوالفرج رونی در گذار شعر فارسی از سبک خراسانی به عراقی، خاطرنشان کردند که هرچند او تنها بنیانگذار سبک عراقی نبوده است، اما بیش از دیگر شاعران به این شیوه توجه داشته و بر نسلهای بعدی از جمله انوری تأثیر عمیقی گذاشته است.
ویژگیهای زبانی و ادبی دیوان ابوالفرج نیز مورد بحث قرار گرفت؛ از جمله کاربرد گسترده لغات و ترکیبات عربی، تضمین آیات قرآن، استفاده از قصص قرآنی برای بیان مفاهیم شعری و بهرهگیری از صنایع ادبی لفظی و معنوی مانند جناس، سجع، استعاره، تشبیه و کنایه که باعث پیچیدگی و غنای شعر او شده است. همچنین مبالغههای چشمگیر شاعر در مدایح، ناشی از تسلط او بر علوم نجوم، حکمت و کلام و تلفیق آنها با مفاهیم دینی توصیف شد، امری که فهم و تقلید آثار او را برای شاعران بعدی دشوار میکند.
در این نشست، ساختار قافیه در دیوان ابوالفرج نیز بررسی شد؛ شاعر توجه ویژهای به حروف «ن» و «ر» داشته و از مجموع ۱۰۹ قصیده و قطعه، ۲۴ اثر با قافیه «ن» و ۲۴ اثر با قافیه «ر» سروده است. همچنین تأثیرات شعر ابوالفرج رونی بر نثر «کلیله و دمنه» اثر ابوالمعالی نصرالله منشی مورد تحلیل قرار گرفت و تأثیرات واژگانی، ترکیبی و آرایهای دیوان او بر نثر فنی و آراسته این اثر روشن شد.
در بخش دیگری، تاریخچه تصحیح دیوان ابوالفرج و اهمیت نسخهشناسی آن مورد بحث قرار گرفت. تصحیح دکتر مهدی مهدوی دامغانی در سال ۱۳۴۷ بهعنوان معتبرترین چاپ دیوان معرفی شد، هرچند برخی خوانشها و اغلاط آن بهویژه موارد مشترک با تصحیح پروفسور چایکین قابل تأمل عنوان شد. در این نسخه از میان ۶۳ نسخه خطی فهرستشده، چهار نسخه برای مقابله انتخاب شده است که دو نسخه مربوط به سالهای ۶۹۲ و ۶۹۹ هجری، همان نسخههای مورد استفاده دکتر مهدوی دامغانی بودهاند.
این نشست علمی فرصتی فراهم کرد تا دانشجویان، استادان و پژوهشگران با تحلیل دقیق دیوان ابوالفرج رونی و بررسی نوآوریهای سبکی و محتوایی او، شناخت عمیقتری از یکی از چهرههای اثرگذار شعر فارسی پیدا کنند.
انتهای پیام/