پایان عصر مدارس غیراستاندارد؛ گزارشی از وضعیت کانکسیها و سنگیها در ۹ استان محروم کشور
در سال ۱۴۰۴ شمسی، یکی از دستاوردهای بزرگ آموزشی کشور، اجرای طرح ملی «پایان مدارس غیراستاندارد» بود که هدف آن حذف تمام مدارس کانکسی و سنگی با بیش از ۱۰ دانشآموز تا پایان سال قرار گرفت. این مدارس، که اغلب در مناطق محروم و روستایی مستقر هستند، سالها با مشکلات جدی ایمنی، عدم تهویه مناسب، کمبود امکانات بهداشتی و حتی خطراتی مانند آتشسوزی و ریزش مواجه بودند.
طبق آمار رسمی، بیش از ۱۸۰۰ مدرسه کانکسی و سنگی در کل کشور شناسایی شد که استانهایی مانند لرستان، سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، هرمزگان، کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی بیشترین سهم را داشتند. این استانها به دلیل جغرافیای کوهستانی، پراکندگی روستاها و کمبود بودجه استانی، همیشه در صدر فهرست چالشهای آموزشی قرار گرفتهاند.
لرستان: قهرمان ملی در حذف کانکسیها
لرستان با ۱۷۰ مدرسه کانکسی (شامل ۲۶۰ کلاس درس) و ۷۰ مدرسه سنگی، بیشترین آمار را در ابتدای سال داشت و رتبه اول کشور را در حذف آنها کسب کرد. تا آذر ۱۴۰۴، تمام کانکسیهای با بیش از ۱۰ دانشآموز برچیده شد و ۱۶۱ تا ۱۷۰ مدرسه جدید بنایی با همکاری بنیاد برکت، ستاد اجرایی فرمان امام و خیرین مدرسهساز احداث شد.
از مدارس سنگی، ۲۶ مورد کامل بازسازی شده و ۴۴ مورد دیگر در مرحله جذب اعتبار و اجرا هستند. استاندار لرستان این دستاورد را «رویدادی بیسابقه در سه دهه اخیر» توصیف کرد و تأکید کرد که انشعابات برق و گاز فضاهای قدیمی نیز قانونیسازی میشود تا حداکثر بهرهبرداری صورت گیرد. این پیشرفت نه تنها ایمنی ۲۰ هزار دانشآموز را تضمین کرد، بلکه لرستان را به الگویی برای سایر استانها تبدیل نمود.
سیستان و بلوچستان: چالش عظیم محرومیت
سیستان و بلوچستان با صدها مدرسه کانکسی و سنگی، یکی از استانهای بحرانی است. آمار دقیق تا پایان ۱۴۰۴ حدود ۴۰۰ کانکسی گزارش شده که بیش از نیمی با حمایت طرح شهید پناهی حذف شد. مشکلات این استان فراتر از تعداد است: کمبود آب، گرمای شدید و مهاجرت فصلی دانشآموزان، حذف را پیچیده کردهاست.
با این حال، تا آبان ۱۴۰۴، ۲۰۰ مدرسه جدید تحویل داده شد و هدف، صفر کردن کانکسیها تا پایان سال است. نقش خیرین و ستاد اجرایی برجسته بوده و انتظار میرود این استان با ۳۰ درصد سهم ملی، یکی از برندگان نهایی طرح باشد.
چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد: پیشرفت مداوم در مناطق کوهستانی
در چهارمحال و بختیاری، ۱۰ مدرسه کانکسی و ۸۳ مدرسه سنگی شناسایی شد که برنامه حذف آنها تا مهرماه ۱۴۰۴ پیگیری میشود. زمستانهای سخت و دسترسی دشوار به روستاها، چالش اصلی بوده، اما ۷۰ درصد پروژهها تکمیل شد.
کهگیلویه و بویراحمد نیز ۹۳ مدرسه کانکسی را جمعآوری کرد و با تمرکز بر مدارس سنگی (حدود ۵۰ مورد)، بیش از ۸۰ درصد پیشرفت گزارش داد. این دو استان با جغرافیای صعبالعبور، از حمایت ویژه دولت بهره بردند و خیرین محلی نقش کلیدی ایفا کردند.
بوشهر، هرمزگان: تمرکز بر سواحل و جزایر
بوشهر آمار دقیقی از کانکسیها ندارد، اما تخمین زده میشود حدود ۳۰ مورد با مشکلات رطوبت و شورهزدگی وجود داشته که اکثر آنها با مدارس پیشساخته جایگزین شدند. هرمزگان با ۲۰ مدرسه کانکسی، ۷ مورد را تکمیل و ۱۳ مورد را در حال اجرا دارد.
جزایر این استان، مانند قشم و کیش، از اولویت برخوردار بودند و رطوبت بالا و طوفانهای فصلی، ضرورت حذف را دوچندان کرده است.
کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی: تلاش برای استانداردسازی
کردستان ۴۵ کلاس کانکسی و ۳۰ مدرسه سنگی (۸۹ کلاس) را هدف حذف تا مهرماه قرار داد و تا آذر، ۶۰ درصد پیشرفت داشت. کرمانشاه با ۱۰۷ کانکسی و ۲۲ سنگی، برنامه شهریور ۱۴۰۴ را دنبال میکند و زلزلهخیزی منطقه، انگیزهای مضاعف ایجاد کردهاست.
آذربایجان غربی اما وضعیت پیچیدهتری دارد: ۲۸۸ مدرسه کانکسی (۶۱ مورد با بیش از ۱۰ دانشآموز حذف شد)، ۱۰۰ مدرسه موقت و ۱۰۰ روستایی. فرسودگی ۷۰ درصدی مدارس این استان، فاصله معناداری با میانگین کشوری ایجاد کرده، اما طرحهای نوسازی در حال جبران است.
اما آینده....
مشکلات مشترک این استانها شامل کمبود بودجه، پراکندگی جغرافیایی، کمبود نیروی انسانی و تأخیر در تأمین مصالح بود. با این حال، طرح ملی با بودجه ۵۰ هزار میلیارد تومانی، بیش از ۱۰۰۰ کلاس درس جدید تحویل داد و ۹۰ درصد کانکسیهای کشور را حذف کرد. نقش بنیاد برکت (با ۴۰ درصد پروژهها)، ستاد اجرایی و خیرین (۲۵ درصد) حیاتی بود.
تأثیر بر دانشآموزان عظیم است: کاهش ترک تحصیل، افزایش تمرکز درسی و ایمنی بیشتر. تا پایان ۱۴۰۴، انتظار میرود تمام مدارس با بیش از ۱۰ دانشآموز استاندارد شوند، هرچند مدارس زیر ۱۰ دانشآموز با ادغام یا ساماندهی مدیریت خواهند شد. این دستاورد، گامی بزرگ به سوی عدالت آموزشی در مناطق محروم است.
انتهای پیام/