«قوبیز و یورت» از آسیای مرکزی در فهرستهای میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شد
به گزارش خبرگزاری آنا، قوبیز از کهنترین سازهای آرشهای جهان ترک است و پژوهشگران ریشههای آن را به سدههای پنجم تا هشتم میلادی نسبت میدهند. بدنه چوبیِ کاسهمانند، دسته قوسی و پردهای از پوست شتر به آن صدایی طنیندار و سرشار از هارمونیک میدهد که ریشه در سنتهای شمنباور دارد. در میان مردمان ترک، واژه قوبیز زمانی خود به معنای «ساز» بهکار میرفت که نشان از جایگاه مرکزی آن در فرهنگ دارد.
ساخت قوبیز مهارتهای تخصصی میخواهد: انتخاب درخت مناسب، تراشیدن بدنه از یک تکه چوب، و آمادهکردن موی اسب برای سیمها و آرشه؛ دانشی که بهطور سنتی در خانوادهها منتقل میشود.
امروز قوبیز در قرهقالپاقستان بیش از هر چیز از طریق ژیراو، نقالان حماسی که روایت خود را با این ساز همراه میکنند، زنده مانده است. اما این سنت بهسرعت در حال کوچک شدن است.
یورت؛ خانهای که زندگی کوچنشینی را شکل داد
اگر قوبیز صدای استپ است، یورت معماری آن است. برای مردمان کوچنشین و نیمهکوچنشین آسیای میانه، از قرهقالپاقها و قزاقها تا قرقیزها، یورت تا اواخر قرن نوزدهم شکل اصلی سرپناه بود. در دهههای ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰، یورت عمدتا در میان چوپانان و در کوچهای فصلی دوام آورد.
در گذشته، یورت معنایی اجتماعی و عمیق داشت. از جوانی که قصد ازدواج داشت انتظار میرفت یورتی فراهم کند؛ در میان گروههای کارلوک و کیپچاک (قبایل ترکِ کهنی که زمانی بخشهای گستردهای از آسیای میانه را در دست داشتند) پدر و مادر دختر را به مردی که یورت نداشت نمیدادند. یورتهای عروسی با نمد سفید پوشانده میشد و یورتهای روزمره، «کارا اوی»، از مواد تیرهتر ساخته میشد.
انتهای پیام/