مداحِ مؤثر کسی است که قرآن، شعر و انقلاب را با هم بفهمد/ هیأت جای گناه نیست

طا‌ها تحقیقی از شعرای آیینی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری آنا با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب مداحی را «پدیده‌ای بسیار تأثیرگذار» دانسته‌اند، ابراز داشت: به طور کلی در همه لایه‌ها این اثرگذاری وجود دارد، اما در عرصه فرهنگ و سیاست یک مداح با آگاهی و بصیرت بالای خود می‌تواند، بر سبک‌زندگی، منش اخلاقی و گرایش سیاسی افراد مخاطب و مستمع مجلس خود تاثیر بسزا و درخوری داشته باشد.

وی افزود: یعنی در نقطه مقابل اگر مداح آگاه و بصیر نباشد، هیأتی که باید نقطه عطف و قوت جمهوری اسلامی باشد، به یک نقطه آسیب‌زا و به تعبیری همچون استخوان در گلو تبدیل خواهد شد. پس مساله اشراف فرهنگی، اجتماعی و شناخت سیاسی مناسب یک مداح، بسیار حیاتی و کلیدی ا‌ست.

پیوند ذاتی مداحی با حماسه و عاطفه در ادبیات مقاومت

تحقیقی با تأکید بر اینکه ذات ستایشگری اهل بیت (ع) گره خورده با عنصر حماسه و عاطفه ا‌ست، بیان داشت: این عناصر در ادبیات مقاومت به وفور وجود دارد، پس بهترین محل برای بروز و ظهور ادبیات مقاومت، هیئات مذهبی و بهترین اجرا کننده آن مداحان و شاعران آیینی هستند. 

وی ادامه داد: یک مداح در طراز انقلاب اسلامی با تسلطی که بر عنصر عاطفه و حماسه و اندیشه دارد، می‌تواند راوی بسیار قوی و اثرگذاری در حوزه مقاومت و ادبیات پایداری باشد و، چون امروزه مسئله مقاومت گره خورده با مسائل سیاسی و منطقه‌ای ا‌ست، اگر مداح مسلط بر اوضاع سیاسی نباشد قطعاً راوی خوبی برای ادبیات مقاومت نیز نخواهد بود. 

این شاعر آیینی اظهار داشت: پس نقش ادبیات مقاومت در هر گروه و جریان منتسب به عرصه ستایشگری این است که گروه‌ها و جریانات با تکیه بر آن ادبیات مقاومت می‌توانند، گره‌های عقیدتی و سیاسی، اجتماعی زیادی را در ذهن مخاطبان خود باز کنند. 

موسیقی و ملودی، ابزار ماندگاری پیام مقاومت

وی با اشاره به اینکه عنصر مقاومت شاخه‌ای از ادبیات آیینی ا‌ست و می‌تواند شاهد مثال‌های خوبی از آن برای ایجاد پیشرفت و پیروزی در امور برای نسل جوان آورد، گفت: علاوه بر اینها مداحی، چون با موسیقی و ملودی همراه هست و ملودی و موسیقی، چون با فطرت انسان سازگار هست در اذهان می‌ماند.

تحقیقی تصریح کرد: بنابراین مداحی، چون می‌تواند در ذهن مردم باقی بماند و در خاطره‌ها تثبیت شود و عواطف رو برانگیزد، به همین خاطر رهبر معظم انقلاب فرمودند که مداحی در محور مقاومت هم باید ورود کند، زیرا در اذهان باقی می‌ماند و باعث ماندگاری یک جریان فکری همچون محور مقاومت و روحیه سلحشوری خواهد شد.

ستایشگران؛ افسران جنگ نرم در برابر هجمه‌های فرهنگی

وی با بیان اینکه ستایشگران اهل بیت (ع)، چه شاعر و چه مداح، افسران جنگ نرم در این رویارویی با هجمه‌های فرهنگی و عقیدتی هستند، افزود: یک ستایشگر باید خود را سپر دین و ولایت ببیند، آرایش دفاعی مدنظر رهبر انقلاب به این معنا است که ستایشگر اهلبیت (ع) یا همان افسر جنگ نرم در انقلاب اسلامی، باید از آبرو و وجه و اعتبار و جایگاه خودش برای حفظ و اعتلای انقلاب اسلامی خرج کند. زمانه، زمانه کسب وجه و آبرو و جایگاه و منسب برای یک ستایشگر آیینی نیست.

این فعال فرهنگی خاطرنشان کرد: بلکه باید آنچه را که خدا و اهل بیت (ع) برای پیشبرد اهداف آیینی‌مان به ما داده‌اند را مصروف خود ایشان و اعتلای انقلاب اسلامی که سپر اصلی دین و ولایت درعصر ما است، کرد. پس یک ستایشگر آیینی باید خود را آماده طعنه‌خوردن‌ها، تهمت شنیدن‌ها، تخریب‌ها و توطئه‌ها کند تا بتواند در برابر دشمنان انقلاب ایستادگی و از مقام ولایت دفاع کند.

ضرورت آمادگی در برابر هجمه‌ها و آرایش دفاعی و هجومی فرهنگی

وی ادامه داد: وگرنه اگر این آمادگی را در خود ایجاد نکرده باشد، با اولین توطئه، آن هم در عصر هوش مصنوعی، آبروی خود را در خطر دیده و فوراً پا پس کشیده و دایره مخاطبانش را نیز به ورطه گمراهی و شکست می‌کشاند. 

تحقیقی بیان داشت:، اما آرایش هجومی مدنظر رهبر فرزانه انقلاب یعنی، حرکت به سمت تولید محتوا‌هایی که دشمن از دیدن یا شنیدن و گسترش آن در جامعه ما واهمه شدیدی دارد. گاهی یک سرود یا نوحه حماسی می‌تواند دشمن‌سوز و دشمن‌شکن باشد، گاهی همایش‌های شاخص در کشور ما می‌تواند محل خوبی برای اجرای یک محتوای دشمن‌شکن باشد، چون خبرش خیلی زود در داخل و خارج فراگیر می‌شود.

نقش مدارس و دانشگاه‌ها در آرایش هجومی ستایشگری

وی گفت: گاهی این آرایش هجومی را می‌توان در مدارس و دانشگاه‌ها پیاده‌سازی کرد، مدیران و متولیان عرصه ستایشگری بابد بدانند که با یکجانشینی حرکت درخوری ایجاد نمی‌شود، مدارس و دانشگاه‌های ما باید به طور مستمر از ظرفیت ستایشگران آیینی استفاده کنند و این ظرفیت‌سازی را متولیان امر باید ایجاد کنند.

تحقیقی ابراز داشت: آرایش هجومی یعنی باید مرز‌های ستایشگری و حماسه سرایی را از گسترش داد و از مرز هیأت بیرون رفت و پای ستایشگری را به سازمان‌ها و نهاد‌ها و ارگان‌ها و مدارس و دانشگاه‌ها باز کرد وگرنه سال‌ها است ادبیات مقاومت که توام با حماسه‌سرایی است و در برخی هیئات دارد پیاده‌سازی می‌شود.

فاصله نسل جوان از هیأت و لزوم ورود مداحی به نهاد‌های مختلف

وی افزود:، اما با این وجود اینکه چرا نسل جوان و نوجوان امروز خود را جدای از هیات و شهدا می‌بینند و به راحتی تسلیم تبلیغات دشمن بیرونی می‌شود، یعنی ما در جا‌هایی که باید ورود پیدا می‌کردیم، نکردیم و خیال می‌کردیم این آرایش هجومی صفر تا صد در محیط هیأت پدیدار می‌شود.

این شاعر آیینی اظهار داشت: پس باید برای مداحان و شاعران آیینی در هر ارگان و سازمان و خصوصاً نهاد‌های آموزشی و حتی ورزشی، ظرفیت‌سازی کرد، مثلاً اگر در هر کاروان ورزشی یک مداح یا یک شاعر آیینی وجود داشته باشد، قطعا هم در نتیجه مسابقات هم در روحیه تیم و هم در ایجاد آرایش هجومی در برابر جبهه تبلیغاتی دشمن، اثرات بسیار مثبتی دارد، این یک نمونه از صد‌ها نمونه است.

هشدار رهبر انقلاب درباره طرح فرهنگی دشمنان 

وی گفت: رهبر انقلاب در دیدار‌های خصوصی قبلاً نیز فرموده بودند که دشمنان به لحاظ فرهنگی، طرح ترکیه‌سازی ایران را در دست دارند. بنابرایرن دشمنان دائم در تلاش هستند تا بین شیعه و سنی اختلاف‌افکنی کنند، از طرفی دشمن با شکستن اصلی‌ترین سنگر تشیع یعنی سنگر عفاف و حجاب، قصد دارد هویت دینی جوانان و نوجوانان و زنان جامعه را تغییر دهد و بنیان خانواده را در کشورمان بر هم زند.

نقش هیأت‌های مذهبی در خنثی‌سازی توطئه‌های دشمن

تحقیقی تصریح کرد: پس هیأت می‌تواند این توطئه شوم دشمن را خنثی کند. همچنین دشمنان می‌خواهند بنیان خانواده را نابود کنند، اما از این طرف یک هیأت در طراز انقلاب اسلامی، طوری باید اداره شود که یک جوان مجرد نیز در آن وجود نداشته باشد، هیأت باید دستگیر جوانان به لحاظ مادی و معنوی باشد.

وی افزود: وقتی دیگران از بیرون به عملکرد هیئات مذهبی نگاه کنند و ببینند که هر کسی وارد دستگاه نوکری آل‌الله شد به سرو سامان رسید، قطعاً آن جوانانِ به بیراهه رفته نیز جذب هیأت می‌شوند و خانواده تشکیل می‌دهند و آن کسی که متصل به این درگاه شد قطعاً مسئله عفاف و حجاب نیز برایش در اولویت قرار می‌گیرد. پس این نیز به متولیان این عرصه برمی‌گردد که آیا حاضرند برای ازدواج و مسکن و اشتغال و مساله فرزندآوری جوانان، مدام با ارگان‌های مختلف ارتباط بگیرند و خیرین را به خط کنند یا نه!

مفهوم زینبی بودن مداحی و اولویت عنصر حماسه بر احساس

این فعال فرهنگی با بیان اینکه زینبی بودن مداحی یعنی غلبه عنصر اندیشه و حماسه بر عنصر عاطفه و احساس است، خاطرنشان کرد: رهبر انقلاب می‌خواهند بگویند نباید ضعف‌های عاطفی شهدا و خانواده‌های شهدا را در رسانه‌ها و مجالس منعکس کرد و باید بر انعکاس و روایتگری اخلاقی، هنری، بینشی و حماسی شهدا و خانواده‌های شهدا تمرکز کرد. 

وی ادامه داد: باید نقاط قوت شهدا را انعکاس داد. از طرفی زینبی بودن مداحی معنای دیگری نیز دارد و آن یعنی، دشمن‌شکن بودنِ سروده‌ها و اشعار مداحی، یعنی همان مقدار که به بیان مدح و منقبت و فضیلت آل‌الله می‌پردازیم، باید در مسیر رسوایی دشمنان و خنثی کردن هجمه‌های آن به جوان انقلابی و مذهبی حرکت و محتواسازی کنیم. شناساندن جایگاه منفور بدخواهان انقلاب و رهبری به جوان امروز باید در دستور کار یک مداح باشد.

نبود اتاق فکر واحد در ستایشگری؛ عامل آفات و ناهماهنگی‌های فکری

تحقیقی بیان داشت: تناسب در ادبیات به معنای هماهنگی و ارتباط میان دو یا چند چیز است و در آرایه‌های ادبی نیز آرایه تناسب همان مراعات النظیر است. در این اثنا عدم وجود یک اتاق فکر واحد در عرصه ستایشگری، عامل پدیدار شدن بسیاری از آفات و مشکلات نوظهور مداحی شده است. فعالیت گروه به گروه در این عرصه آفتی که دارد این است که هیچ گروهی دستورالعمل و عملکرد گروه دیگر را قبول ندارد و هر کسی خودش را صاحب فکر و مجری حق می‌پندارد.

ضرورت تشکیل مجمع نخبگانی برای انسجام عقیدتی و سیاسی ستایشگران

وی گفت: این عدم ایجاد تناسب در ساختار مدیریتی عرصه ستایشگری و عدم تشکیل یک اتاق فکر واحد نخبگانی در این عرصه، در لایه‌های زیرین خود، ایجاد ادبیات نامتناسب می‌کند. اینگونه می‌شود که گروهی در قم مساله برائت را یک جور تعریف می‌کنند، در اصفهان جوری دیگر و در تهران نیز طور دیگری به این مساله نگاه می‌شود. 

این شاعر آیینی با اشاره به اینکه ادبیات متناسب در عرصه ستایشگری یعنی، یکی کردن نگاه‌ها به مسئله تولی و تبری، یکی کردن مواضع عقیدتی و سیاسی است، ابراز داشت: لذا مجمع نخبگانی در عرصه ستایشگری می‌بایست شکل گیرد، این مجمع نخبگانی به معنای مجمع پیشکسوتان و پیرغلامان نیست و باید از نخبگان جوان و طراح و برنامه‌ساز و روشنفکر در این مجمع استفاده کرد و این اتاق فکر را تشکیل داد.
وی افزود: تا در آنجا برای یکپارچه‌سازی دیدگاه‌ها و مواضع عقیدتی‌سیاسی ستایشگران برنامه‌سازی کرد تا دیگر دشمنان نتوانند از شکاف‌های سیاسی عقیدتی ایجاد شده در این عرصه، سواستفاده و بر آن موج‌سواری کنند. پس این مسئله نیز به نحوه مدیریت و مدیران این حوزه بر می‌گردد که بتوانند بین گروه‌های مختلف یک نوع وفاق فکری و وفاق مبانی و زبانی ایجاد کنند.

ویژگی‌های مداحی طراز انقلاب اسلامی؛ درگیر کردن عقل، دل و باور مخاطب

تحقیقی با بیان اینکه مداحی طراز انقلاب اسلامی باید همزمان عقل، دل و باور مخاطب را درگیر کند، اظهار داشت: همه چیز بر می‌گردد به سطح کیفی اثری که یک مداح آن را اجرا می‌کند. برونه زبان شعر محل ظهور عنصر موسیقیایی و صنایع لفظی ا‌ست و درونه زبان شعر محل ظهور عنصر استحکام، صور خیال و صنایع معنوی هستند و هسته زبان شعر محل ظهور عنصر اندیشه و عاطفه است.

وی ادامه داد: کارکرد عناصر در برونه و درونه زبان شعر به این نحو است که این عناصر مسیر را تسهیل می‌کنند تا شعر به هسته زبانی خود که جایگاه عناصر اندیشه و عاطفه هست، برسد. این یعنی شعری که متوقف در عناصر بیرونی و موسیقیایی باشد قطعاً عقل، باور و دل مخاطبان را درگیر خود نمی‌کنند، نمونه‌های فراوانی هم از این دست در شور‌های بی‌محتوا که غالباً ادبیات شعاری دارد، سال‌ها است که ذهن جوانان ما را خالی از بینش و فهم و معرفت عمیق در این وادی کرده است.

تأکید بر ضرورت تلفیق اندیشه و عاطفه در شعر و محتوای مداحی

این فعال فرهنگی با تأکید بر اینکه مداحان باید شعر و محتوایی را همواره در مراحل مختلف مداحی ارائه دهند که عنصر اندیشه و عاطفه را همزمان باهم دارا باشد و صرفاً درگیر برونه زبان شعر نباشد، تصریح کرد: وقتی روی ملودی و آهنگی که قبلاً محتوای ضدانقلابی و ضد دینی ساخته و پرداخته شده است، یک محتوایی انقلابی و آیینی می‌نشیند، ناخودآگاه در ذهن مخاطب این نکته را متبادر می‌کند که اسلام و اهل بیت (ع) با گروه‌های ضدانقلابی مشکلی ندارند و این کار باعث سفیدشویی چهره طاغوت‌ها می‌شود. از طرفی جبهه‌ای از مخالفان با رهبری و انقلاب را ناخواسته تشکیل می‌دهد.

حرمت وارد کردن موسیقی غنایی به هیأت‌های مذهبی

وی گفت: از طرفی دیگر، چون گوش دادن به موسیقی غنایی حرام است، وارد کردن این موسیقی به حیطه مطهر و منور هیئات مذهبی حرامی مضاعف است. به تعبیری گناهکار می‌تواند وارد جلسه هیأت شود، اما هیأت جای گناه‌کردن نیست، وقتی گناه کردن در هیأت با اجرای هر موسیقی غنایی حرامی عادی‌سازی شود، مخاطب هیات گوش دادن به هر موسیقی حرام دیگری را نیز در بیرون از هیات برای خود عادی و مشروع می‌پندارد.

آثار منفی موسیقی غنایی بر روح و رفتار جوانان هیأتی

تحقیقی تصریح کرد: وقتی روح و جان یک بچه هیأتی آلوده موسیقی غنایی شد، او به سمت هرزگی و روابط نامشروع نیز گرایش پیدا می‌کند. یا وقتی آن بچه هیأتی مشروب می‌خورد چگونه می‌تواند به چای روضه ارادت پیدا کند؟ یا وقتی رابطه نامشروع پیدا می‌کند، چگونه می‌تواند در روضه مخدرات حال مناسب و متغییری پیدا کند یا اساساً آن را درک کند یا قبول داشته باشد؟ لذا موسیقی طاغوتی و غنایی، کار انسان را به جا‌های باریک می‌کشاند.

نقش مداحان در مصون‌سازی نسل جوان از آسیب‌های فرهنگی

وی با اشاره به نقش مداحان در «مصون‌سازی نسل جوان» افزود: این مهم با ایجاد آگاهی و بصیرت و بینش دینی در ذهن جوانان که آن هم از طریق محتوای ادبی درگیر کنند اتفاق می‌افتد و نه با خواندن شور‌ها و نوحه‌های بی‌محتوا و شعار زده و خالی از عنصر اندیشه و حماسه.

این شاعر آیینی درباره وظایف شاعر، آهنگ‌ساز و مداح خاطرنشان کرد: مطالعه روزانه، تحقیق‌های موردی، بررسی اسناد روایی معتبر، هم‌زیستی با مفسران قرآنی و عالمان و استادان از مهم‌ترین وظایف ذاتی یک ستایشگر است. در کنار آن توسل مستمر به حضرات آل‌الله خیلی کمک می‌کند تا یک اثر به بهترین نحو ممکن و با عنایت اهل بیت (ع) متولد شود و به سطح اثرگذاری خود در جامعه مخاطب برسد. این دو مسئله نیز فقط و فقط با تمرکز بر عنصر اخلاص به دست می‌آید. 

ضرورت ارتقای سطح علمی و معرفتی مداحان

وی گفت: یک مداح مجموعه‌ای از عالمان و شاعران و پژوهشگران و مفسران قرآنی در جامعه است؛ بنابراین مداح نباید خود را صرفاً یک مداح و روضه‌خوان ببیند، او باید شعرشناس خوبی باشد، سطح مطالعات او باید بالا باشد و در محضر پژوهشگران و استادان قرآنی زانو زده باشد تا بتواند اهل بیت (ع) را از منظر قرآنی به جوامع بین‌المللی معرفی کند.

تحقیقی بیان داشت: وقتی مداح یک چنین شخصیت چند وجهی برای خود توانست ایجاد کند، به مرحله‌ای می‌رسد که هر مطلبی که ارائه می‌دهد در مجالس هم بعد قرآنی دارد هم بعد اهل بیتی دارد و هم بعد انقلابی و ارائه سبک زندگی انقلابی نیز از بیان و توجه به سیره اهل بیت (ع) بیرون می‌آید.

وظیفه مداحان در ترویج ازدواج آسان و سبک زندگی اسلامی

وی افزود: به عنوان مثال مداحان باید دختران جامعه را در مسئله ازدواج آسان توجیه کنند و این امر میسر نمی‌شود مگر به تکیه کردن بر بیان سیره مخدرات آل‌الله در مساله ازدواجشان و یا بیان توصیه‌های قرآنی در این زمینه، چون کار به جایی رسیده است که مخاطبان هیأت نیز به راحتی زیر بار تعهد و زندگی مشترک نمی‌روند و اگر مداح جلسه نتواند ذهن دختر و پسر را برای ازدواج کردن اغنا کند که وجود او بی‌فایده و بی‌ثمر است.