هوش مصنوعی میتواند روایت مهدویت را در جنگ شناختی امیدبخش کند
در روزگاری که نبردها از میدان خاکریزها به عرصه ذهن و معنا کوچ کردهاند، روایتها بیش از گلوله اثر میگذارند و تصویرها بیش از هر سلاحی آینده را میسازند. در چنین عصری، انتظار حقیقی موعود و معارف مهدوی تنها آموزهای اعتقادی نیست؛ سنگری است در برابر هجوم تحریفها، و افقی برای ساخت تمدنی نو است.
سیده کیهانه کفشچی در آستانه برگزاری پنجمین اجلاس ملی مهدویت و انقلاب اسلامی، در گفتوگویی اختصاصی با خبرگزاری آنا به تشریح افقهای تازهای از پیوند علوم شناختی، عرصه جنگ روایتها و آیندهپژوهی مهدوی پرداخت، و گفت: امروز صحنه نبردها نه بر سر خاک و سرزمین، بلکه بیش از هر زمان بر سر ادراک، معنا و آینده انسان است.
وی افزود: جنگ شناختی پهنهای است که ذهن آدمی در آن به میدان اصلی درگیری بدل میشود و روایتها و بازنماییها، مهمات و ابزارهای تعیینکننده آن را تشکیل میدهند.
پژوهشگر زبان و ادبیات انگلیسی با اشاره به اینکه در چنین شرایطی، علوم شناختی حقیقی ادیان الهی به ما میآموزد چگونه باورهای قدسی در ساختار ذهنی انسان ریشه میگیرند و چگونه میتوان این بنیان معنایی را در برابر تحریفها، القائات و روایتسازیهایِ مشوش و هدفمند تقویت کرد افزود: علوم شناختی دین با بهرهگیری از علوم بینارشته ای، پیوند میان باور، ادراک، حافظه و رفتار را آشکار میسازد.
این دانش نشان میدهد که انتظار فرج یک مفهوم صرفاً کلامی نیست، بلکه تجربهای عمیق و ریشهدار در ساختار ذهنی و عاطفی انسان است؛ تجربهای که معنا میبخشد، امید تولید میکند و میل به اصلاح و عدالتخواهی را در فرد و جامعه زنده نگه میدارد.
کفشچی با اشاره به نقش جریانهای رسانهای جهانی ادامه داد: اتاقهای فکر و امپراتوریهای رسانهای با بهرهگیری از اصول شناختی، روایتهایی میسازند که ناخودآگاه جمعی را شکل میدهد. این روایتها تنها سرگرمکننده نیستند؛ بلکه ارزشها، آرمانها و حتی تصور انسان از آینده را بازتعریف میکنند. در چنین پهنهای، اگر ما نتوانیم تصویر صحیح، امیدبخش و عمیق از مهدویت ارائه کنیم، دیگران بهجای ما این تصویر را خواهند ساخت.
وی تصریح کرد: امروز تجربه معنویت، اخلاق و حتی عدالت برای بسیاری از مردم از مسیر رسانه میگذرد. انسان معاصر بیشتر از آنکه با تجربه مستقیم زندگی کند، با برداشت رسانهای زندگی میکند. همین امر میدان را برای تحریف و عملیات روانی گسترده میکند؛ اما در عین حال اگر درست به کار گرفته شود، ظرفیت عظیمی برای روشنگری، امیدآفرینی و جهاد تبیین فراهم میسازد.
این پژوهشگر با اشاره به ضرورت بهرهگیری از فناوریهای نوین اظهار داشت: هوش مصنوعی ابزار بزرگی برای شناخت ذهن مخاطب و ارائه پیام متناسب با ظرفیتهای شناختی اوست. این فناوری میتواند روایتهای دینی را نه به صورت کلیشهای، بلکه در قالب تجربههای شخصیسازیشده، معنادار و اثرگذار به مخاطب عرضه کند. یعنی جهاد تبیین باید به قدرت درک ذهن مخاطب و توانایی تولید روایت درست، جذاب و امیدآفرین برسد.
وی با اشاره به نقش هوش مصنوعی در تولید روایتهای شخصیسازیشده، از کاستیهای محتوای کلیشهای در کشور انتقاد کرد و خواستار پیوند تحلیل شناختی با رسانه برای ساخت تمدن نوین اسلامی شد.
کفشچی با تأکید بر کاستیهای تولید محتوا در کشور گفت: با وجود میراث عظیم روایی و ادبی مهدویت، همچنان از کمبود آثار فاخر، عمیق و منطبق بر نیازهای شناختی نسل جدید رنج میبریم. ما باید از مرحله بیان کلیشهای مفاهیم عبور کنیم و به مرحله روایتپردازی علمی، هنری و شناختی برسیم؛ همان چیزی که جریانهای رسانهای جهان سالهاست بر اساس آن عمل میکنند.
این مدرس دانشگاه افزود: بیانیه گام دوم انقلاب، تولید امید، معنابخشی و افقگشایی را مأموریت نسل جدید میداند. این هدف جز با تکیه بر علوم شناختی، فهم عمیق از ذهن انسان و بهرهگیری هوشمندانه از رسانه و فناوری حاصل نخواهد شد. انتقال پیام مهدویت باید امروز با زبانی صورت گیرد که انسان معاصر بفهمد، لمس کند و درونی سازد.
کفشچی در پایان گفت: اگر تحلیل شناختی معارف دینی با روایتپردازی رسانهای، هوش مصنوعی و فهم دقیق از ساختار ذهنی و عاطفی انسان پیوند بخورد، میتوانیم روایت اصیل و امیدبخش مهدویت را از حاشیه به متن زندگی بیاوریم. این مسیر تنها تقویتکننده مقاومت فرهنگی جامعه نیست؛ بلکه قدمی است در جهت تکوین تمدن نوین اسلامی و شکلگیری جامعهای که انتظار را نه یک احساس، بلکه یک کنش عمیق معرفتی و تمدنی میداند.
انتهای پیام/