از فال حافظ شیرازی تا «چلهقاپی» آذربایجان/ ۷ استان و ۷ روایت متفاوت از یلدا
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، یلدا فقط یک شب تقویمی نیست؛ شبی است که حافظه جمعی ایرانیان در آن زنده میشود. از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب، هر استان با لهجه، خوراک، آیین و روایت خاص خود به استقبال طولانیترین شب سال میرود. این شب، جایی میان اسطوره و زندگی روزمره، به نمادی از صبر در تاریکی و انتظار روشنایی بدل شده است. امسال در خبرگزاری آنا نگاهی انداختهایم به آیینهای یلدایی در هفت استان کشور؛ آیینهایی که هنوز نفس میکشند.
یلدا در تهران؛ فال حافظ و دورهمیهای خانوادگی
در تهران، یلدا بیش از هر چیز با جمعشدن خانوادهها در خانه بزرگترها معنا پیدا میکند. سفره یلدا معمولاً با هندوانه، انار، آجیل شبچره و شیرینیهای سنتی چیده میشود.
فال حافظ بخش جداییناپذیر این شب است و خواندن شعر، بهویژه برای جوانترها، حالوهوایی شاعرانه به شب میدهد. در سالهای اخیر، یلدای تهرانیها با قصهگویی بزرگترها و بازخوانی خاطرات قدیمی، رنگ نوستالژیکتری به خود گرفته است.
گیلان؛ یلدا با طعم ازگیل و قصههای بارانخورده
در گیلان، شب یلدا با خوراکیهای محلی شناخته میشود. ازگیل، خرمالو، کدو حلوایی و آشهای محلی جایگاه ویژهای در سفره دارند.
یکی از رسمهای قدیمی گیلانیها، قصهگویی مادربزرگها درباره افسانهها و داستانهای بومی است. باور بر این است که خوردن میوههای پاییزی در یلدا، سلامتی زمستان را تضمین میکند. یلدای گیلان، آرام، گرم و آمیخته با صدای باران است.
آذربایجان؛ «چلهقاپی» و هدیههای عاشقانه
در استانهای آذربایجان شرقی و غربی، یلدا با رسم قدیمی «چلهقاپی» شناخته میشود. در این آیین، خانواده داماد برای نوعروس هدیههایی شامل میوه، شیرینی، پارچه و گاهی طلا میفرستند.
هندوانههای بزرگ، آجیل مخصوص و شیرینیهای محلی زینتبخش سفرهاند. در کنار آن، خواندن اشعار ترکی و نقل داستانهای حماسی، یلدای آذریها را به شبی پرشور تبدیل میکند.
خراسان؛ شب قصه و شاهنامهخوانی
در خراسان، یلدا پیوندی عمیق با ادبیات و روایت دارد. شاهنامهخوانی، نقل حکایتهای قدیمی و شعرخوانی از رسوم رایج این شب است.
خوراکیهایی مانند چغندر پخته، خشکبار و هندوانه در سفره یلدا دیده میشود. یلدا در خراسان، شبی برای شنیدن و به یاد آوردن است؛ شبی که نسلها کنار هم مینشینند.
فارس؛ فال حافظ، میراث زنده شیراز
در شیراز و استان فارس، یلدا بدون فال حافظ معنایی ندارد. دیوان حافظ جایگاه اصلی سفره را به خود اختصاص میدهد و اعضای خانواده با نیتی در دل، فال میگیرند.
انار، هندوانه و مسقطی شیرازی پای ثابت این شباند. یلدای فارس، بیش از هر چیز، شب گفتوگو با شعر و معناست؛ شبی که حافظ، میزبان همه است.
کرمان؛ یلدای «کفزنی» و شیرینی دستساز
در استان کرمان، یکی از جذابترین آیینهای شب یلدا رسم «کفزنی» است؛ آیینی قدیمی که هنوز در برخی شهرها و روستاها برگزار میشود.
برای کفزنی، ریشه گیاهی به نام «چوبک» را چندین بار میجوشانند و سپس با چوبهای مخصوص آنقدر هم میزنند تا مایعی سفید، کفآلود و شیرین بهدست آید. این خوراکی سنتی که همراه با گردو و شیره سرو میشود، نماد همکاری و شادی جمعی است.
یلدای کرمانیها، شبی پرجنبوجوش، خانوادگی و سرشار از کار گروهی است.
کردستان؛ یلدا با آواز، روایت و خوراکهای محلی
در استان کردستان، شب یلدا حالوهوایی آیینمحور و روایتگر دارد. دورهمیها با خواندن ترانههای محلی، نقل افسانهها و داستانهای کهن کردی همراه است.
خوراکیهایی مانند گندم برشته، میوههای خشک و غذاهای ساده محلی بر سر سفرهها دیده میشود. در برخی مناطق، یلدا فرصتی برای آشتیکردن و رفع کدورتهاست؛ رسمی که نشان میدهد یلدا در فرهنگ کردی، شبی برای پیوند دوباره دلهاست.
یلدا؛ آیینی که هنوز زنده است
با وجود تغییر سبک زندگی، یلدا همچنان یکی از زندهترین آیینهای ایرانی است. آیینی که نشان میدهد فرهنگ، با روایت و دورهمی زنده میماند. یلدا، فارغ از تفاوتهای محلی، پیامی مشترک دارد: تاریکی ماندنی نیست و روشنایی در راه است.
انتهای پیام/