توسعه گردشگری سلامت بدون نگاه میانرشتهای و منطقهمحور ممکن نیست
مهنا نیکبین، عضو هیئت علمی گروه مدیریت گردشگری و هتلداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، در گفتوگوی تفضیلی با خبرنگار آنا، با اشاره به روند شکلگیری و توسعه فعالیتهای این واحد دانشگاهی در حوزه گردشگری سلامت، اظهار کرد: از سال ۱۳۹۹ تمرکز دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب بهصورت هدفمند به سمت حوزه سلامت سوق داده شد و در همین راستا، برگزاری همایش ملی و بینالمللی گردشگری سلامت در دستور کار قرار گرفت.
وی افزود: این واحد دانشگاهی با اتکا به ظرفیتهای علمی و پژوهشی خود و با راهاندازی مرکز تحقیقات صنعت و سلامت، تلاش کرده است بستری برای توسعه پژوهشهای کاربردی و میانرشتهای در حوزه گردشگری سلامت فراهم کند. در این مرکز، گروههای پژوهشی فعال هستند که بهطور تخصصی بر پیوند میان صنعت، سلامت و گردشگری تمرکز دارند.
نیکبین با اشاره به برگزاری دومین دوره همایش گردشگری سلامت، گفت: در دوره نخست این همایش، تمرکز اصلی ما بر ابعاد پسادرمانی و گردشگر سلامت بود و در این مسیر همکاریهایی با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شکل گرفت. برنامهها در آن دوره بیشتر با رویکرد درمانمحور طراحی شده بود.
وی ادامه داد: در سال جدید تمرکز اصلی بر مطالعات میانرشتهای در حوزه گردشگری سلامت قرار گرفت. در این نگاه، سلامت بهعنوان مفهومی چندبعدی میان پژوهشگران رشتههای مختلف مطرح شد و تلاش کردیم این پرسش را پاسخ دهیم که چه اقداماتی میتوان در قالب پژوهشهای میانرشتهای انجام داد تا به مدلهای بومی و کارآمدتری برای توسعه گردشگری سلامت دست یابیم.
پیوند گردشگری سلامت با علوم انسانی و اجتماعی
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران غرب با بیان اینکه مقالات دریافتی برای این همایش بسیار فراتر از نگاههای سنتی گردشگری و درمان بودند، تصریح کرد: در میان مقالات، موضوعات متنوعی از حوزههای فرهنگی، علوم سیاسی، جامعهشناسی، روانشناسی، حقوق، معماری و حتی ادبیات به چشم میخورد که هرکدام از زاویهای خاص به گردشگری سلامت پرداخته بودند.
وی خاطرنشان کرد: برخی از مقالات به بررسی تأثیر عناصر معماری بر سلامت روان گردشگران اختصاص داشتند و نشان میدادند که طراحی فضاها چگونه میتواند بر آرامش ذهنی گردشگران اثرگذار باشد. همچنین در یکی از پنلهای تخصصی، مقالهای درباره تأثیر ادبیات بر گردشگری ارائه شد که به نقش مقاصد ادبی در ارتقای سلامت روان گردشگران میپرداخت.
توجه ویژه به ابعاد حقوقی گردشگری سلامت
نیکبین با اشاره به مقالات حقوقی ارائهشده در همایش گفت: بخش قابل توجهی از مقالات به موضوع حقوق گردشگران سلامت اختصاص داشت که از منظرهای مختلف به این موضوع پرداخته بودند. این حجم از پژوهشها نشان میدهد که حوزه حقوق گردشگری سلامت نیازمند توجه جدیتر و حتی برگزاری نشستها و پنلهای تخصصی مستقل پس از همایش است.
وی افزود: به دلیل محدودیت زمانی همایش، امکان ارائه همه مقالات فراهم نشد، در حالی که بسیاری از این پژوهشها از نظر نتایج علمی و کاربردی، ظرفیت ارائه و بحث تخصصی را داشتند.
ارزیابی واقعبینانه از وضعیت گردشگری سلامت کشور
این پژوهشگر حوزه گردشگری سلامت با ارائه ارزیابی واقعبینانه از وضعیت کنونی کشور اظهار کرد: در سالهای گذشته با اطمینان بیشتری از گردشگری سلامت بهعنوان یکی از مهمترین ورودیهای صنعت گردشگری ایران یاد میکردیم، اما در شرایط فعلی نمیتوان با همان قطعیت سخن گفت. افزایش رقبای منطقهای، مهاجرت بخشی از پزشکان متخصص و چالشهای زیستمحیطی از جمله عواملی هستند که بر این حوزه تأثیر گذاشتهاند.
وی ادامه داد: بسیاری از اکوسیستمهای طبیعی کشور که پیشتر قابلیت استفاده در حوزه گردشگری تندرستی را داشتند، از جمله جنگلها، کویرها و شهرهای ساحلی، با مشکلات زیستمحیطی و آلودگی مواجه شدهاند. این شرایط حتی سلامت شهروندان را نیز در شهرهای بزرگی مانند تهران با تهدید روبهرو کرده است.
ظرفیتهای متفاوت شهرها در توسعه گردشگری سلامت
نیکبین با اشاره به تفاوت ظرفیتهای مناطق مختلف کشور گفت: در حال حاضر شهرهایی مانند شیراز، اصفهان و یزد بهعنوان قطبهای گردشگری سلامت در حوزه درمانی شناخته میشوند. این شهرها به دلیل برخورداری از زیرساختهای مناسب، مراکز درمانی مجهز و پزشکان متخصص، امکان توسعه گردشگری درمانی را در مقیاسهای بزرگتر دارند.
وی افزود: در مقابل، شهرهای کوچکتر و مناطق روستایی میتوانند با تمرکز بر گردشگری تندرستی و سلامت روان وارد این حوزه شوند. فعالیتهایی مانند آرامشدرمانی، بهرهگیری از منابع طبیعی همچون غارهای نمکی، چشمههای آب گرم و فضاهای بکر طبیعی، میتواند بهعنوان برند گردشگری سلامت این مناطق تعریف شود.
نقش سرمایهگذاری و مشارکت پزشکان
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران غرب با تأکید بر نقش سرمایهگذاری در این حوزه بیان کرد: راهاندازی زیرساختهای گردشگری درمانی نیازمند سرمایهگذاریهای کلان است و به همین دلیل، توسعه این بخش در شهرهای بزرگ امکانپذیرتر است. در مقابل، گردشگری تندرستی در مقیاسهای کوچکتر، با سرمایهگذاری کمتر، قابلیت اجرا در شهرهای کوچک و روستاها را دارد.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از پزشکان علاقهمند هستند وارد حوزه گردشگری سلامت شوند و برخی از آنها از طریق انجمنها و فعالیتهای مستقل، بهصورت حرفهای جذب بیمار انجام میدهند و این حوزه را بهعنوان یک کسبوکار جدی دنبال میکنند.
چشمانداز توسعه گردشگری سلامت
نیکبین در پایان با اشاره به ظرفیتهای موجود تأکید کرد: با وجود چالشها، همچنان ظرفیتهای قابل توجهی برای توسعه گردشگری سلامت در کشور وجود دارد. استفاده هدفمند از این ظرفیتها نیازمند برنامهریزی دقیق، توجه به تفاوتهای منطقهای، توسعه پژوهشهای میانرشتهای و همکاری مؤثر میان دانشگاه، بخش درمان و صنعت گردشگری است.
انتهای پیام/