«ایران از بالا»؛ نگاهی تازه به دیدنی‌های وطن از قاب تلویزیون

گروه فرهنگ خبرگزاری آنا ـ در سال ۱۳۴۷ خورشیدی «آلبر لاموریس»، کارگردان و مستندساز فرانسوی مستندی را تحت عنوان «باد صبا» درباره طبیعت، فرهنگ و اقوام ایرانی ساخت که همچنان از آن به‌عنوان یکی از بهترین و درخشان‌ترین آثار درباره ایران یاد می‌شود.

مستند «باد صبا» که البته کارگردانش جان خود را بر سر ساختش گذاشت، توانست در میان نامزد‌های بهترین مستند در آکادمی اسکار هم قرار بگیرد. یکی از عواملی که باد صبا را از سایر مستند‌های ساخته شده درباره ایران متمایز می‌کرد و به تعبیر بهتر، به نقطه قوت آن تبدیل می‌ساخت، زاویه تصویربرداری و قرارگرفتن دوربین در محلی خاص و متفاوت بود. لاموریس مستند باد صبا را از درون یک بالگرد و از بالا تصویربرداری کرده بود و راوی اثر هم به شکل نمادین و استعارگونه، یکی از باد‌های معروف ایران بود. همین زاویه دید متفاوت و چیدمان دوربین در یک موقعیت خاص و خلاقانه، مستند باد صبا را به اثری برخوردار، متمایز و دیدنی تبدیل کرده که همچنان تماشایی است و طرفداران خاص خودش را دارد.

مجموعه مستند «ایران از بالا» که در حال پخش از شبکه یک سیما است، دقیقاً از همین زاویه دید به جغرافیای ایران پرداخته و نگاهی نزدیک، ملموس، اما متفاوت به محیط‌زیست استان‌های مختلف کشور داشته است. در اینجا البته بالگرد جایش را به هلی‌شات داده است، در پیوند با پیشرفت تکنولوژی و افزایش امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری. از آن سو، طبیعی است که هر کارگردان نگاه و زاویه دید خودش را داشته باشد و بر اساس اولویت‌ها و رسالت‌هایی که در ذهن دارد، به برخی از مسائل بیشتر بپردازد و وقت و انرژی کمتری بر روی بعضی دیگر صرف کند.

ایمان گودرزی در مقام تهیه‌کننده و کارگردان مجموعه مستند «ایران از بالا» کوشیده در ورای به‌تصویرکشیدن چهارفصل استان‌های ایران، نگاهی جامع و کامل نیز به تنوع گیاهی و جانوری هر استان داشته باشد. گودرزی البته پا را از این نیز فراتر نهاده و در کنشی فراگیر، در هر قسمت مستند ایران از بالا به بررسی اجمالی ظرفیت‌های مناطق هدف به لحاظ تاریخی، فرهنگی، کشاورزی و دامداری و حتی اقتصادی می‌پردازد.

از همین روست که مخاطب خود را با یک پکیج نسبتاً کامل از جذابیت‌ها و قابلیت‌های هر یک از استان‌های ایران مواجه می‌بیند و این اختیار و حق انتخاب را دارد تا از این داده‌ها و اطلاعات بر حسب علایق و دغدغه‌های شخصی‌اش بهره بگیرد و انتفاع ببرد.

به‌عبارت‌دیگر، هر چند محوریت موضوعی و محتوایی در این مجموعه مستند با محیط‌زیست و موضوعات و حواشی مرتبط با آن است، اما به مسائل دیگر در حوزه‌های مختلف هم توجه مکفی داشته و کوشیده تا هر استان ایران را از زوایای مختلف به مخاطب معرفی کند. به همین سبب حتی درباره راه‌های مواصلاتی مناطقی که مخاطب مستند شاهدش است هم اطلاعاتی هرچند کوتاه و گذرا ارائه می‌شود تا حداکثر محتوای ممکن در اختیار او قرار بگیرد.

ایران از بالا مجموعه مستندی است به روایت ایمان گودرزی و با صدای داوود نماینده که ید طولایی در گویندگی مستند‌های تلویزیونی دارد و صدایش با گویندگی مستند‌هایی مانند «راز بقا» و «حیات‌وحش» در خاطرجمعی بسیاری از مخاطبان متعلق به نسل‌های مختلف بینندگان تلویزیونی ماندگار شده است. نماینده در مجموعه ایران از بالا نیز با همان صدای گرم و گیرایش حضوری تأثیرگذار دارد و سهم عمده‌ای از جذابیت‌های سمعی و حتی بصری مستند وامدار صدای اوست.

اصولاً مستند‌هایی که نگاه جدی به محیط‌زیست دارند و معرفی اکوسیستم‌ها را هدف‌گذاری کرده‌اند، به لحاظ محتوایی تفاوت چندانی ندارند و آنچه آنها را از هم متمایز می‌کند نوع ارائه این محتوا است. به تعبیر بهتر، ویژگی ساختاری است که تبدیل به نقطه قوت و تمایز در این‌گونه آثار مستند می‌شود و اسباب ماندگاری‌شان را فراهم می‌آورد. بدون شک نقطه قوت و تمایز مجموعه مستند ایران از بالا نوع تصویربرداری و زاویه دوربین است که در نوع خود در تلویزیون ایران یک اتفاق به شمار می‌رود و برای اولین مرتبه یک مستند به طور کامل با نمای هلی‌شات تصویربرداری شده است.

این مجموعه مستند به لحاظ بصری نیز بسیار غنی است و تصاویری زیبا و چشم‌نواز دارد که از یک زاویه دید متفاوت به تصویر کشیده شده و جاذبه‌های بصری را دوچندان کرده است. اگر طبیعت ایران را دوست دارید و به دنبال تماشای یک مجموعه مستند متفاوت و جذاب هستید، تماشای ایران از بالا را از دست ندهید. این مجموعه مستند پنجشنبه و جمعه‌های هر هفته روی آنتن شبکه یک می‌رود؛ حوالی ساعت ۲۰.