الگوی زن در سخنان رهبری؛ تلفیقی از معنویت، مسئولیت و هویت مستقل
به گزارش خبرگزاری آنا، سخنان اخیر رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با جمعی گسترده از زنان و دختران ایرانی، بار دیگر نقطه تمرکز نگاه جمهوری اسلامی به زن را آشکار کرد؛ نگاهی که برخلاف برداشتهای سطحی یا تبلیغات رسانهای، نه به انکار نقشهای اجتماعی زنان میانجامد و نه به حذف بنیانی نقش خانوادگی آنان. ایشان در آغاز، حضرت فاطمه زهرا (س) را بهعنوان کاملترین الگو معرفی کردند؛ الگویی که معنویت، سیاستورزی، شجاعت اجتماعی و مادری موفق را توأمان در خود دارد و این ترکیب، ستون اصلی فهم جایگاه زن در اندیشه رهبری است. زن در این روایت، انسانی فعال و اثرگذار است که امکان رشد معنوی و اجتماعیاش برابر با مرد دانسته میشود.
این نگاه، بر پایه آیات قرآن و تاریخ صدر اسلام، جایگاه زن را نه در حاشیه، که در متن جامعه تعریف میکند. رهبر انقلاب با اشاره به نقشآفرینی زنان بزرگ در تاریخ اسلام، از حضرت مریم تا آسیه، تأکید کردند که قرآن زن را موجودی با ظرفیت کامل انسانی و امکان رسیدن به عالیترین مقامات معنوی معرفی میکند. در این نگاه، زن میتواند هم در عرصههای اجتماعی حضور پررنگ داشته باشد و هم حافظ استحکام خانواده باشد؛ دو نقشی که در نگاه اسلامی نه در تعارض، که در امتداد یکدیگر تعریف میشوند.
سخنان ایشان همچنین پاسخی ضمنی به برداشتهای نادرستی بود که یا اسلام را متهم به محدودسازی زن میکنند یا از سوی دیگر میخواهند نقشهای خانوادگی را یگانه محور هویتی زنان قرار دهند. رهبر انقلاب با رد هر دو نگاه، تأکید کردند که اسلام برابری حقوقی در بسیاری از عرصهها، از جمله فعالیتهای اجتماعی، سیاسی، علمی و مدیریتی را به رسمیت میشناسد و زن را در مسیر پیشرفت، کاملاً توانمند و آزاد میداند.
مرزبندی با مدل غربی؛ نقد سرمایهداری و دفاع از کرامت زن
در بخش مهمی از سخنان، رهبر انقلاب بر تمایز بنیادین میان نگاه اسلامی و نگاه غربی به زن تمرکز کردند. ایشان فرهنگ غربی را به دلیل تبدیل هویت زن به ابزاری برای لذتجویی، تبلیغات و مصرفگرایی نقد کردند؛ فرهنگی که در آن زن از جایگاه انسانی به کالای سرمایهداری تنزل پیدا میکند. به باور ایشان، نتیجه چنین فرهنگی، گسترش خشونت علیه زنان، سستشدن نهاد خانواده، فروپاشی روابط سالم و رشد پدیدههایی، چون باندهای سوءاستفاده از دختران و اشکال مختلف بردگی نوین جنسی است. این نقد، ناظر به تحلیل چند دهه پژوهشهای جامعهشناختی درباره تبعات فردگرایی افسارگسیخته در غرب نیز هست.
در مقابل این الگو، رهبری تأکید کردند که نگاه اسلامی مبتنی بر حفظ کرامت زن است؛ کرامتی که هم در رفتار اجتماعی باید رعایت شود و هم در روابط خانوادگی. از نظر ایشان، امنیت اخلاقی و اجتماعی زنان وظیفهی مستقیم دولت و جامعه است و هر نوع بیتوجهی به حرمت زن، چه در رفتار روزمره و چه در قانونگذاری، خلاف مبانی اسلامی است. حفظ حریمها، رعایت پوشش و کنترل روابط ناسالم، نه محدودسازی زن، بلکه سپر امنیتی برای او و جامعه دانسته میشود.
ایشان همچنین با اشاره به موفقیت زنان ایرانی در چهل سال گذشته، تأکید کردند که روایت غرب درباره «مانع بودن حجاب برای پیشرفت» در ایران کاملاً بیاعتبار شده است. بیشترین رشد در دانشگاهها، مشارکت علمی، مدالهای ورزشی، فعالیتهای جهادی و حضور در عرصههای اجتماعی، متعلق به زنانی بوده است که هم مقید به حجاب بودهاند و هم در میدانهای مختلف اثرگذاری جدی داشتهاند. این بخش از سخنان، عملاً به تقویت یک گفتمان هویتی کمک میکند که زن مسلمان را نه عقبمانده، که پیشرو و پیشگام معرفی میکند.
خانواده بهعنوان سنگبنای هویت؛ حقوق و مسئولیتهای متقابل
در سخنان رهبری، یکی از برجستهترین نقاط تمرکز، نقش خانواده بهعنوان مرکز هویت زن است؛ اما نه به معنای انحصار نقشها، بلکه به معنای جایگاهی که در آن حقوق زن باید بیش از همیشه رعایت شود. ایشان محبت همسر را نخستین حق زن دانستند و تأکید کردند که مردان باید عشق و علاقه خود را صریح و مداوم ابراز کنند. این نگاه، برخلاف برخی برداشتهای سنتی، مرد را موظف به ابراز عاطفه و همراهی میکند و نه زن را مسئول رفع و رجوع مشکلات عاطفی خانواده.
رهبری با تکیه بر روایات اسلامی تأکید کردند که زن «گل» است و تحمیل کار خانه بر او نادرست است. نگاه ایشان این است که کار خانه وظیفه الزامی زن نیست و مردان باید در این حوزه مشارکت موثر داشته باشند. همچنین در دوران بارداری و فرزندآوری، مرد باید نقش حمایتی پررنگ داشته باشد و جامعه نیز باید خدمات حمایتی و رفاهی مناسب برای زنان ارائه کند. این بخش از سخنان، بهطور مشخص خطاب به نهادهای اجرایی نیز بود تا قوانین حمایتی را جدیتر طراحی و اجرا کنند.
در سطح اجتماعی نیز رهبر انقلاب از اصولی، چون تساوی دستمزد زنان با مردان در کار مشابه، بیمه زنان شاغل، حمایت ویژه از زنان سرپرست خانوار، و فراهمکردن زمینه پیشرفت شغلی و علمی زنان دفاع کردند. این تأکیدات، چشماندازی عدالتمحور برای سیاستگذاری در حوزه زنان ترسیم میکند که اگرچه بر نقش خانواده تأکید دارد، اما دستیابی به حقوق شغلی و اجتماعی را نیز ضروری میداند.
وظیفه جامعه؛ بازتعریف روایت زن مسلمان و مقابله با تحریف رسانهای
بخش پایانی سخنان رهبر انقلاب بیش از آنکه توصیفی باشد، ناظر بر مسئولیتهای جامعه و رسانههاست. ایشان هشدار دادند که رسانههای داخلی نباید روایت غربی از زن را بازتولید کنند، زیرا این روایت با هویت فرهنگی و دینی جامعه ایرانی در تضاد است. از نظر ایشان، رسانه باید بهجای برجسته کردن پیامهای تحریفشده غرب، تصویر واقعی از زن مسلمان موفق و پیشرو را ارائه دهد؛ تصویری که در داخل کشور وجود دارد، اما در رسانهسازی کمتر بازتاب پیدا میکند.
به باور رهبری، اگر رسانهها نگاه اسلامی به زن را با زبان قابل فهم و جذاب به دنیا معرفی کنند، بسیاری از زنان در جهان به آن گرایش پیدا خواهند کرد. این تحلیل بر روندهای اجتماعی اخیر در کشورهای مختلف نیز تکیه دارد؛ روندهایی که نشان میدهد زنان بسیاری به دنبال هویتهای اخلاقی، معنوی و مبتنی بر کرامت انسانی هستند و از مدل بهرهکشی جنسی سرمایهداری گریزان شدهاند؛ بنابراین نقش رسانه، نه فقط داخلی، بلکه جهانی تصور میشود.
در سطح جامعه نیز ایشان تأکید کردند که مردم باید در رفتار روزمره، محیط کار، دانشگاهها و روابط اجتماعی، حرمت زن را رعایت کنند. جامعهای که کرامت زن در آن پاس داشته شود، بهطور طبیعی خانواده قویتری خواهد داشت و بهدنبال آن، نسل سالمتری تربیت میشود. ایشان همچنین بر ضرورت قانونگذاری حمایتی، اصلاح ساختارهای شغلی، توجه بیشتر به عدالت اجتماعی و رفع تبعیضها تأکید کردند تا زن بتواند در محیطی امن و منصفانه به رشد خود ادامه دهد.
انتهای پیام/