تجلی اعتماد مردمی در روزی که تاریخ معنا شد

عصمت شریفی‌سده دکتری علوم ارتباطات و پژوهشگر مسائل اجتماعی در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری آنا نوشت؛ حماسه ۲۵ آبان تنها روایت چند کاروان اعزامی نیست، بلکه تجلی یک شبکه ارتباطی مردمی گسترده و زنده است که از محلات تا قلب مسجد‌ها شکل گرفت؛ شبکه‌ای که ستون معنوی مقاومت اصفهان و ایران شد. این ارتباطات انسانی، بر پایه اعتماد، ایمان و گفت‌وگوی صمیمی میان مردم، روح اجتماعی تازه‌ای در زمان جنگ دمید.

در آن روزها، مساجد، حسینیه‌ها، دبیرستان‌ها و هیئت‌های مذهبی نقش رسانه‌های مردمی را ایفا می‌کردند؛ هر پیام، هر فراخوان و هر بدرقه تبدیل به شعاری زنده برای ایثار شده بود. مردم بدون نیاز به سازمان‌دهی رسمی، در قالب یک جامعه ارتباطی ارگانیک، از دل محله‌ها نیرو به جبهه‌ها می‌فرستادند، خبر می‌رساندند، کمک جمع‌آوری می‌کردند و خانواده‌ها را حمایت می‌کردند. این همان معنای «ارتباطات مردمی» است: ارتباطی از پایین به بالا که از باور جمعی می‌جوشد.

ایثار مردم اصفهان در دهه‌ی شصت، حاصل یک سرمایه اجتماعی عظیم بود؛ سرمایه‌ای مبتنی بر اعتماد عمومی، پیوند‌های خانوادگی مستحکم، و ارزش‌های مشترک فرهنگی. در جامعه‌ای که خطر و اندوه فراگیر بود، همین ارتباط انسانی و گفت‌و‌گو‌های ساده در کوچه‌ها، مدارس و جلسات خانوادگی، پایه‌های امید را مستحکم می‌کرد. جامعه اصفهان نشان داد که ارتباطات مردمی، اگر بر محور ارزش‌های الهی و وطن‌دوستی قرار گیرد، می‌تواند نیرویی ملی و پایدار خلق کند.

امروز، تحلیل این رفتار اجتماعی برای دانش‌پژوهان علوم ارتباطات درس بزرگی است. در روزگار رسانه‌های مجازی و شبکه‌های غیرشخصی، یادآوریِ ارتباط گرم و چهره‌به‌چهره مردم اصفهان در آن روزها، ما را به بازاندیشی در مفهوم ارتباط انسانی دعوت می‌کند؛ ارتباطی که از دل اعتماد می‌جوشد و قادر است بحران‌ها را به فرصت‌های فرهنگی تبدیل کند.

اصفهان در بیست و پنجم آبان نه‌تنها شهری مقاوم، بلکه نماد یک نظام ارتباطی متکی بر معنویت، مهر و مشارکت مردمی بود. روابط میان همسایگان، مدارس، روحانیت، خانواده شهدا و گروه‌های داوطلبانه، شبکه‌ای از همیاری واقعی را ساخت که انسجام اجتماعی را در سخت‌ترین شرایط حفظ کرد. این سازوکار مردمی موجب شد تا فداکاری نه به‌عنوان یک شعار، بلکه به‌صورت یک رفتار ارتباطی و فرهنگی در جامعه نهادینه شود.

اکنون با گذشت نسل‌ها، پیام ۲۵ آبان همچنان زنده است: مردمی که در ارتباط با یکدیگر، معنا و توان جدیدی یافتند؛ مردمی که نشان دادند ایثار فقط گذشتن از جان نیست، بلکه تداوم پیوند‌های انسانی در مسیر ایمان و وطن است.