مغز اسلام عرفان است؛ تاب‌آوری جامعه در زیست مومنانه و اخلاق

به گزارش خبرنگار آنا، محمد مهدی احمدی مشاور عالی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در همایش «شاهرود شهر معلمان دین و اخلاق» اظهار کرد: تاب‌آوری یکی از مفاهیم مهم روانشناسی است؛ به معنای مقاومت در برابر چالش‌های اجتماعی. هرچه تاب‌آوری جامعه بالاتر رود، آسیب‌ها کاهش می‌یابد. سه گزینه در تقویت تاب‌آوری مؤثرند: اسلامیت یا اسلام عرفانی، ایرانیت و انسانیت. انسانیت خارج از بحث است، پس به دو گزینه اول می‌پردازم.

وی تأکید کرد: مغز اسلام عرفان است؛ اگر عرفان را بگیریم، پوسته‌ای می‌ماند. اسلام مناسک دارد و حوزه معرفتی. به مناسک باید توجه کرد، اما نباید توقف کرد؛ باید از مناسک عبور کرد و به عرفان وارد شد. توقف در مناسک بدون ورود به معرفت، جهل مقدس می‌آورد. خوارج جهل مقدس بودند؛ زیرا در مناسک توقف کردند و به معرفت نرسیدند در مقابل امیرالمؤمنان ایستادند. جهل مقدس از سرطان بدتر بوده؛ داعش تربیت می‌کند. چالش حضرت امام در قم همین جهل مقدس بود که به خاطر بعد عرفانی و فلسفی، ایشان را تکفیر می‌کردند.

مشاور عالی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: مناسک لازم بوده؛ اما توقف نباید کرد؛ مغز دین عرفان و حوزه معرفتی است. آنچه تاب‌آوری را تقویت می‌کند، عمل به مغز دین بوده؛ شاخص‌های اسلام عرفانی دو چیز است: زیست مومنانه و اخلاق‌محوری. در زیست مومنانه، صبر مترتب بوده ؛ صبر عامل تقویت تاب‌آوری است.

احمدی اضافه کرد: انسان صبور از بحران‌ها عبور می‌کند. «وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ» همین است. آثار دیگر زیست مومنانه توکل بوده ؛ مومن از ریشه امن، یعنی آرامش. مومن آرام است و این آرامش را به جامعه منتقل می‌کند. با توکل، قدرت را در خدا می‌بیند و بدون استرس با پدیده‌های اجتماعی برخورد می‌کند؛ توکل تاب‌آوری را بالا می‌برد.

وی شاخص دوم را اخلاق دانست و گفت: در مادر اخلاق، انسانیت نهفته است. اخلاق فرای دین بوده؛ دین آن را نیاورده، تکمیل و تأیید کرده. اخلاق لازمه انسانیت است. انسان اخلاقی به هم‌نوع احترام می‌گذارد، دیگران را در غم و شادی شریک می‌داند، مسئولیت اجتماعی احساس می‌کند. زیست مومنانه بایزید و خرقانی را ببینید؛ خرقانی صبوری بود حتی در حوزه شخصی. معروف است همسرش بداخلاق بود؛ وقتی مهمان می‌آمد، کلمات نامربوط می‌گفت.

مشاور عالی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: جمله‌ای منسوب است که کسانی که همسر بداخلاق دارند عارف می‌شوند و خوش‌اخلاق‌ها فیلسوف. مقاومت در برابر همسر بداخلاق دست‌کمی از فتح خرمشهر ندارد؛ بحران داخلی را عبور کنیم به عرفان می‌رسیم. اخلاق‌محوری اعتماد عمومی می‌سازد؛ اعتمادسازی سرمایه اجتماعی بوده و انسجام ملی می‌آورد تا چالش‌ها را عبور کنیم.

احمدی بیان کرد: تاریخ ایران سراپا قهرمانان بزرگی دارد که الگوی عملی‌اند. مقام معظم رهبری فرمودند اول انقلاب خواستند قبر فردوسی را خراب کنند؛ پیام دادم تمام آموزه‌های فردوسی از اسلام است. شاهنامه سراپا قهرمانان ایرانی بوده؛ اگر برای نسل جوان شناخته شوند در تاب‌آوری اثرگذارند. مذاکره رستم و اسفندیار عبارات حکیمانه، نقد جنگ و تأکید بر صلح است؛ اینها مقاومت جامعه را تقویت می‌کند.

وی شاهرود را شهری بر اساس زیست مومنانه و اخلاق دانست و مطرح کرد: خروجی‌ این شهر عالمان است. یک عالم را فراموش کردند؛ مرحوم آیت‌الله شیخ عباسعلی شاهرودی، عالم بزرگ زمان آیت‌الله بروجردی با اصول و فقه قوی؛ والدین ما شاگردش بودند. آیت‌الله علامه عابدی زیست مومنانه دارد؛ هرچه اصرار کردیم بیاید و مردم تجلیل کنند، فرار می‌کرد. برای مطرح شدن عصبی می‌شود؛ استاد علم، فلسفه، معرفت و عرفان واقعی است.

مشاور عالی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اضافه کرد: آیت‌الله علامه عابدی در علم الحدیث صاحب‌نظر؛ شرح اصول کافی‌اش اگر منتشر شود، عالمانه بودنش مشخص می‌شود. در فلسفه جدید هم آشنا و نقد دارد. امروز توفیق تجلیل از این عالم شد و افتخار کشور، استان و شهر است.