خودکفایی در کشاورزی؛ نانوکودهای کلاته و نگهدارنده آب تولید شد
خبرگزاری آنا- حسین عقابی؛ ایران اساساً کشوری کشاورزی محور بوده و عمده فعالیت اقتصادی و اشتغال کشور بهویژه در روستاها، کشاورزی است به همین دلیل کود و تولید کود برای کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. در کل کود مادهای بوده که برای بهبود رشد و عملکرد گیاهان به خاک اضافه میشود و نخستین بار توسط کشاورزان باستانی استفاده شد.
فناوری کود بهطور قابل توجهی با کشف نیازهای شیمیایی گیاهان در حال رشد توسعه یافت. کودهای شیمیایی مدرن عمدتاً از ترکیبات نیتروژن، فسفر و پتاسیم با مواد مغذی ثانویه تشکیل شدهاند. استفاده از کودهای شیمیایی بهطور قابل توجهی کیفیت و کمیت مواد غذایی موجود را بهبود بخشیده؛ اگرچه استفاده طولانی مدت از آنها توسط کارشناسان محیطزیست مورد بحث است.
یک واحد فناور مستقر در مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز با توجه به استفاده مبرم کودهای شیمیایی در کشور با انجام فعالیتهای تحقیقاتی و نمونهسازی موفق به تولید کودهای شیمیایی با ترکیب متفاوت متناسب با شرایط آبوهوایی، گیاهان و خاک هر منطقه شده است.
این واحد فناور که اواخر مهر 1404 در نمایشگاه بینالمللی اکسپو شیراز نیز حضور موفقی داشت، دستاوردهای خود را به نمایش گذاشت. در این راستا بهمنظور چگونگی تولید این کود گفتوگویی با نورالدین گودرزیان دکتری شیمی پلیمر و مدیر و مؤسس شرکت فناور داشتهایم که در ادامه خواهیم خواند.
آنا: واحد فناور مستقر در مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز چه فعالیتی دارد و چگونه به این حوزه ورود کرده است؟
گودرزیان: واحد فناور مستقر در مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز با توجه به استفاده مبرم کودهای شیمیایی در کشور با انجام فعالیتهای تحقیقاتی و نمونهسازی موفق به تولید کودهای شیمیایی با ترکیب متفاوت متناسب با شرایط آبوهوایی، گیاهان و خاک هر منطقه شده که در نمایشگاه بینالمللی اکسپو شیراز نیز حضور موفقی داشته و دستاوردهای خود را به نمایش گذاشت.
پس از گذراندن یک دوره دوساله همراه با فرصت مطالعاتی در کشور ایتالیا و همکاری تحقیقاتی و آموزشی با شرکت معروف اسپیکام ایتالیا که تولیدکننده کودهای شیمیایی با تکنولوژیهای کاملاً پیشرفته است در بازگشت به کشور و با توجه به نیاز مبرم به کود شیمیایی در داخل و بازار بسیار مناسب صادراتی با همکاری تعدادی از دوستان که سابقه بسیار روشن در زمینههای تولید، بازرگانی، صادرات و مدیریت دارند به راهاندازی کارخانه تولید کودهای شیمیایی اقدام کردیم.
با توجه به تخصص در شیمی پلیمر و تجربه راهنمایی بیش از ۱۰۰ پایاننامه تحصیلات تکمیلی در دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران در سال ۱۴۰۰ کارخانه تولید کودهای شیمیایی را راهاندازی و در منطقهای کلیدی برای کشاورزی تأسیس شد تا کودهایی سازگار با خاک و آبوهوای جنوب ایران تولید کند.
خط تولید ۵ هزار تنی با تجهیزات اروپایی
آنا: از چه زمانی فعالیت خود را آغاز کردید و تاکنون چه موفقیتهایی در مسیر طی شده حاصل شده است و چه دستاوردهایی داشتهاید؟
گودرزیان: فعالیتهای تحقیقاتی و نمونهسازی این شرکت از اوایل سال ۱۴۰۰ آغاز و با توجه به داشتن تکنولوژی و تخصصهای لازم نمونههای آزمایشگاهی تهیه و برای تست با همکاری چندین کشاورز و باغدار در منطقه اقدام شد که به سرعت معایب برطرف و در دی ۱۴۰۱ موفق به اخذ پروانه بهرهبرداری شدیم.
همه مراحل ساخت و نصب تجهیزات در زمینی به مساحت ۵ هزار مترمربع تکمیل شده و اکنون با پروانه بهرهبرداری رسمی و تأییدیههای مؤسسه آبوخاک کشور با ظرفیت سالانه ۵ هزار تن فعالیت میکنیم. واحد تولید مجهز به راکتورهای استیل سه جداره با ظرفیتهای ۴۰۰، ۲ هزار و ۶ هزار لیتر، بویلر، سیستم گرمایش مرکزی، مخازن فلزی و پلیاتیلن، آسیابها، میکسرها، پرکنهای اتوماتیک، نوار نقاله و سیستم بستهبندی مدرن است. دو برند ثبتشده این شرکت، «شالک» برای بازار داخلی و «MGNOR» برای صادرات، بهویژه در کشورهای همسایه، شناخته شدهاند.
نانوکودهای جادویی؛ ۵۰ درصد صرفهجویی
آنا: زمینه فعالیت و نوع محصول واحد فناور شما چیست و دستاوردهای جدید تحقیق و توسعه را توضیح دهید؟
گودرزیان: زمینه فعالیت این شرکت تولید کودهای شیمیایی کلات، NPK و کودهای آلی با ترکیب ریزمغذیهای مورد نیاز گیاه و کود سمهاست، نانو کودهای کلاته و کودهای نگهدارنده آب که نقش مهمی در کاهش آب مصرفی کشاورزی دارد.
به دلیل داشتن تکنولوژی و دستگاههای بومیسازی شده امکان ساخت هر نوع کود شیمیایی با هر نوع ترکیبی متناسب با شرایط آبوهوایی، گیاهان و خاک منطقه وجود دارد. پس از اخذ مجوز از مؤسسه آبوخاک کشور انواع کودهای کلات شامل همه کلاتهای ریزمغذی، انواع کودهای NPK، کودهای تخصصی برای مرکبات، انار، درختان نخل، گوجهفرنگی، درختان میوه سردسیری و گرمسیری، یونجه، ذرت، گندم و جو، صیفیجات و اخیراً در راستای کم کردن مصرف سموم کشاورزی که ضربه بزرگی به صادرات محصولات کشاورزی در سالهای اخیر زده این شرکت فناور با تکیه بر تخصص نیروهای تحصیلکرده و با الگوبرداری از پیشرفتهترین تولیدات روز دنیا، تولید کود و سمها و نانو کودهای کلاته را آغاز کرده که جدیدترین فناوری ساخت کودهای شیمیایی است.
این نوع ترکیبات به تازگی در اروپا و اکثر کشورهای در حال رشد متداول و علاوه بر کنترل آفات کشاورزی و کم کردن استفاده از سموم کشاورزی نقش مهمی در آمایش سرزمین و جلوگیری از آلودگی آبهای زیرزمینی ایفا میکند. در واحد تحقیق و توسعه کارخانه با همکاری پژوهشگران جوان و استفاده از تجهیزات آنالیز و سنتز از نیمه دوم سال ۱۴۰۳ تا پایان شهریور ۱۴۰۴ چند محصول نوآورانه تولید کردیم که مراحل ثبت اختراع داخلی و پتنت بینالمللی آنها در جریان است.
کودهای نگهدارنده آب با فناوری پلیمرهای جاذب آب، مصرف آب آبیاری را تا ۴۰ درصد کاهش میدهند و در مزارع برنج استان فارس نتایج بسیار رضایتبخشی داشتهاند. نانوکودهای کلاته نسل جدید شامل نانوآهن، نانوروی، نانومنگنز و نانومنیزیم، جذب عناصر را چند برابر افزایش داده و راندمان محصولات را حدود ۱.۵ برابر کرده این فناوری مصرف کودهای شیمیایی متداول را تا ۵۰ درصد کاهش میدهد.
از مزارع فارس تا بازارهای خلیج فارس
آنا: استقبال کشاورزان، وضعیت بازار و اهداف توسعه این فناوریها چیست؟
گودرزیان: نمونههای انبوه تولیدشده در اختیار کشاورزان قرار گرفته و نتایج کاملاً رضایتبخش بود با توجه به آنالیزهای انجام گرفته و رقابت نزدیک محصولات با برندها معتبر خارجی بتوانیم بازارهای فارس و جنوب فارس را عاری از مصرف کودهای وارداتی کنیم. در دو سال اخیر، محصولات این شرکت در استانهای فارس، کرمان، بوشهر، هرمزگان و خوزستان مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته و بازخوردهای مثبتی دریافت کردهایم.
با تجربه ۳۰ ساله در صنایع شیمیایی و تحقیقات مشترک با شرکتهای بزرگ اروپایی، شرکت فناورمان توانایی تولید بیش از ۹۰ درصد کودهای وارداتی با کیفیت مشابه یا بالاتر را دارد
اکنون در حال مذاکره برای صادرات به کشورهای عراق، عمان و قطر هستیم. هدف دستیابی به کشاورزی پایدار با مصرف بهینه آب و کود بوده در شرایط کمآبی کشور، استفاده از کودهایی که رطوبت خاک را حفظ کرده و تنش خشکی را کاهش میدهند، یک ضرورت است. نانوکودهای کلاته با کاهش استفاده از سموم و افزایش کیفیت محصول، جایگزینی مؤثر برای کودهای وارداتی هستند.
جنگ با کمآبی؛ خودکفایی در برابر واردات ۱۰ هزار تنی
آنا: محصول واحد فناور متبوع شما چه نیازی از نیازهای مردم و کشور را برطرف میکند؟
گودرزیان: با توجه به حجم کشاورزی در کشور ایران و کمبود آب نیاز به کودهای تقویتکننده و مقاوم کننده گیاهان نسبت به کمآبی و تنشهای محیطی زیاد بوده و با توجه به واردات بیش از دهها هزار تن انواع کودهای شیمیایی در سال ۱۴۰۲ به کشور این واحد فناور در رفع نیازهای داخلی بسیار مفید است و اگر حداکثر تولید اسمی نیز محقق شود، میتوان نقش بسزایی در خودکفایی کشور در این زمینه ایفا کرد. با تجربه ۳۰ ساله در صنایع شیمیایی و تحقیقات مشترک با شرکتهای بزرگ اروپایی این شرکت توانایی تولید بیش از ۹۰ درصد کودهای وارداتی با کیفیت مشابه یا بالاتر را دارد.
آنا: آیا واحد فناور متبوع شما در کسب درآمدهای غیرشهریهای دانشگاه نقشی داشته است و دانشگاه سهمی از فعالیت شما دارد؟
گودرزیان: دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه در اختیار قرار دادن دفتر مرکزی کارخانه در مرکز رشد دانشگاه این امکان را برای این شرکت فراهم کرده که با استفاده از تجهیزات پیشرفته سنتز و تحلیل نمونهها و بومیسازی کودهای مختلف متناسب با نوع خاک و آبوهوای شهرهای مختلف فارس در مرحله اول و سپس توسعه آن با سایر نقاط کشور، بتوانیم کودهایی قابل رقابت با بهترین نمونههای وارداتی تهیه کنیم تا زمینه صادرات آن به کشورهای همجوار فراهم شود.
این واحد دانشگاهی در مراحل اولیه با اختصاص فضای دفتر مرکزی و آزمایشگاه از این شرکت حمایت کرد و همکاری با مرکز رشد دانشگاه همچنان ادامه دارد. معاونت پژوهشی دانشگاه و مدیران مرکز رشد همواره پشتیبان این شرکت بوده و بخشی از قراردادهای شرکت بهعنوان سهم همکاری دانشگاه پرداخت میشود که نمونهای موفق از پیوند صنعت و دانشگاه است. همکاری آزمایشگاه مرکزی دانشگاه شیراز و بهزاد حقیقی در استفاده از تجهیزات هایتک آنالیز نمونهها، نقش مهمی داشته است.
آنا: نواقص و کمبودها در راه تجاریسازی محصولات فناور را بیان کنید و چالشهای توسعه و صادرات چیست؟
گودرزیان: اکنون کند بودن سیستم اداری برای اخذ مجوزهای مورد نیاز و گرفتن سهمیه از پتروشیمی فعالیت تجاری این شرکت را حدوداً یک سال به تأخیر انداخته و عدم تخصیص وام که میتواند نقش بزرگی در افزایش تولید ایفا کند؛ زیرا سرمایهگذاری کلانی درباره تولید انبوه کودهای شیمیایی مورد نیاز است و این شرکت تاکنون صرفاً با سرمایهگذاری شخصی اداره شده و بعد از ۶ ماه دوندگی به علت عدم همکاری بانک عامل موفق به اخذ وام نشدیم.
به جز مشخصاً عدم امکان خرید از پتروشیمی و بوروکراسی ثبت برند و عدم اختصاص وام کمبود دیگری وجود ندارد و از طرف دانشگاه آزاد اسلامی شیراز و آزمایشگاه مرکزی دانشگاه شیراز تاکنون به شکلهای مختلف از این واحد فناور حمایت شده است. چالش اصلی، دسترسی به تسهیلات بانکی و سهمیه مواد اولیه از پتروشیمیهاست. تاکنون بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایهگذاری شخصی مستقیم انجام دادهایم.
آنا: آیا حمایت لازم را از سوی دانشگاه و مراکز و نهادهای مربوط با مأموریت خود داشتهاید و انتظارتان از مسئولان چیست؟
گودرزیان: از طرف دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز و آزمایشگاه مرکزی این واحد دانشگاهی تاکنون به شکلهای مختلف از این واحد فناور حمایت شده؛ اما در صورت در اختیار گذاشتن امکانات تحقیقاتی و آزمایشگاهی متناسب، روند رشد شرکتهای دانشبنیان و فناور تسریع میشود و همچنین اگر دانشگاه در زمینه معرفی و پیگیری اختصاص وام جدیتر همکاری کند اینگونه شرکتها در زمان کوتاهتری میتوانند در رقابتهای منطقهای موفق باشند. حمایت واقعی از واحدهای فناور میتواند زمینه اشتغال، صادرات و خودکفایی در تولید کودهای شیمیایی را فراهم کند.
آنا: برای رشد و شکوفایی مراکز رشد در دانشگاه چه پیشنهادی ارائه میدهید؟
گودرزیان: در اختیار گذاشتن فضای تحقیقاتی و آزمایشگاهی که اکنون موجود است و بلااستفاده نیز بوده از طریق بخشنامههای اجرایی به واحدهای در حال فعالیت و مشارکت دانشجویان در فعالیتها برای تجربهاندوزی و پیشبرد سریعتر پروژههای تحقیقاتی واحدها میتواند مفید باشد؛ البته ساختمانی که برای استقرار واحدهای دانشبنیان و فناور در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز اختصاص داده شده نیز متناسب با فعالیت شرکتها نیست و بیشتر در حد استقرار دفتر اداری شرکتها بوده که این موضوع بسیار حائز اهمیت است، برای نمونه پارک فناوری وابسته به سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی شیراز در این زمینه میتواند الگوی مناسبی باشد.
آنا: و سخن پایانی...
گودرزیان: در پایان با سپاس از خبرگزاری آنا در انعکاس دستاوردها و مشکلات شرکتهای دانشبنیان و فناور که در صورت فعال شدن بیشازپیش میتوانند نقش بسزایی در وابستگی دانشگاهها به شهریه ایفا کنند برای همه خدمتگزاران نظام آرزوی توفیق را داریم. آینده کشاورزی ایران به سمت استفاده از فناوریهای نوین، نانوکودها و مدیریت هوشمند مصرف آب پیش میرود. امیدوارم با حمایت مؤثر مسئولان از شرکتهای فناور و دانشبنیان، مسیر خودکفایی کشور در حوزه کودهای تخصصی هموارتر شود از خبرگزاری آنا برای توجه به دستاورد فناوران سپاسگزاریم.
انتهای پیام/