دیکتاتوری آمریکا در جمع آتلانتیکی‌ها؛ ناتو به‌ مثابه باشگاه اقتصادی

به گزارش خبرگزاری آنا؛ اظهارات اخیر «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور ایالات متحده، مبنی بر اخراج اسپانیا از ناتو در جریان دیدار با «الکساندر استاب» رئیس‌جمهور فنلاند، نه تنها یک هشدار، بلکه اعلام یک دکترین جدید برای ائتلاف است: تعهد مالی بی‌قید و شرط، بالاتر از هر اصل دیگری در پیمان ناتو قرار دارد. این تهدید، که به صراحت ریشه در عدم پذیرش هدف ۵ درصدی تولید ناخالص داخلی (GDP) برای هزینه‌های دفاعی توسط مادرید دارد، بار دیگر تلاش ترامپ برای تبدیل ناتو از یک ائتلاف بر پایه ماده ۵ به یک سیستم تجاری تحت کنترل انحصاری آمریکا را برجسته می‌کند.

تلاش برای تحمیل اقتدار شخصی، ناتو را از یک پیمان دفاعی متقابل به یک باشگاه اقتصادی تحت رهبری یک رئیس که تنها وفاداری مطلق را می‌پذیرد، تبدیل می‌کند

نقطه کانونی این مناقشه، تعهد جدید نشست سران ناتو در لاهه (ژوئن ۲۰۲۵) است که بر اساس آن، همه اعضا موظف شدند تا سال ۲۰۳۵ سطح هزینه‌های دفاعی خود را به ۵ ٪ تولید ناخالص داخلی برسانند. در حالی که تمامی اعضا به جز اسپانیا این تعهد را پذیرفتند، «پدرو سانچز» نخست‌وزیر اسپانیا، این هدف را به دلیل تضاد با «اولویت‌های رفاهی و اجتماعی کشور» رد کرده و آن را «غیرمنطقی و غیرسازنده» خواند.

این امتناع مستقیم، ترامپ را در موضعی قرار داده که می‌تواند آن را به عنوان دلیلی قاطع برای انتقادات پیشین خود علیه اسپانیا و سایر اعضای کم‌هزینه استفاده کند. سابقه انتقادات ترامپ، مانند توصیف موضع اسپانیا به عنوان «بسیار بد» و تهدید به عواقب در مذاکرات تجاری، نشان می‌دهد که برای او، امنیت جمعی ناتو ابزاری برای فشار اقتصادی است.

تهدید به اخراج یک کشور عضو، ازجمله کشور‌های بنیانگذار، سابقه حقوقی در ساختار ناتو ندارد و اجرای آن نیازمند اجماع تمامی اعضا است؛ واقعیتی که ترامپ به خوبی از آن آگاه است. بنابراین، ماهیت این تهدید، نه یک اقدام قانونی، بلکه یک عملیات روانی و سیاسی است.

ترامپ با این اقدام، قصد دارد ۲ پیام متضاد را همزمان مخابره کند: اول اینکه اگر به اهداف مالی آمریکا (که اکنون ۵ ٪ است) نرسید، حمایت امنیتی دریافت نخواهید کرد. دوم اینکه مخالفت با خط مشی مالی و سیاسی واشنگتن، حتی در قالب دفاع از اولویت‌های ملی، به معنای کنار گذاشته شدن از چتر امنیتی غرب است. 

در ناتو، هماهنگی میان «امنیت جمعی» و «اولویت‌های ملی» به یک دو راهی حیاتی تبدیل شده است

این تلاش برای تحمیل اقتدار شخصی، ناتو را از یک پیمان دفاعی متقابل به یک باشگاه اقتصادی تحت رهبری یک رئیس که تنها وفاداری مطلق را می‌پذیرد، تبدیل می‌کند. درحالی‌که گزارش‌ها حاکی از آن است که در حال حاضر هیچ اقدام رسمی برای اخراج اسپانیا در دست نیست، اظهارات ترامپ، تنش‌های فزاینده درون ناتو را به سطح جدیدی ارتقا داده است. این تنش، نه صرفاً بر سر حمایت اسپانیا از فلسطین، بلکه بر سر تقسیم عادلانه بار امنیتی است؛ با این تفاوت که تعبیر ترامپ از «عادلانه بودن» با دیدگاه اکثر کشور‌های اروپایی در تضاد است.

این رویارویی نشان می‌دهد که آینده ناتو با چالش‌های عظیمی رو‌به‌رو است. هماهنگی میان «امنیت جمعی» و «اولویت‌های ملی» به یک دو راهی حیاتی تبدیل شده است؛ دو راهی‌ای که ترامپ با استفاده از اهرم مالی، می‌خواهد مسیری را که به کاخ سفید ختم می‌شود، تنها مسیر باقی‌مانده اعلام کند.