خانه هوشمند مغز دوم شهرهای آینده
امروز دیگر خانهها تنها محل زندگی نیستند، بلکه به مراکز دادهای تبدیل شدهاند که رفتار مصرفی، الگوی انرژی، سلامت و امنیت ساکنان را به شبکههای شهری منتقل میکنند؛ جایی که فناوری، شهروند و شهر در هم تنیده میشوند.
خانهای که میاندیشد
خانه هوشمند ساختمانی است که سیستمهای مختلف آن از روشنایی و گرمایش گرفته تا امنیت و لوازم خانگی از طریق فناوریهای دیجیتال و اینترنت اشیا به یکدیگر متصلاند. این خانهها قادر هستند مصرف انرژی را مدیریت کنند، دما را تنظیم نمایند، هشدارهای ایمنی بدهند و حتی از راه دور توسط تلفن همراه کنترل شوند.
هدف اصلی، افزایش آسایش، صرفهجویی در انرژی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان است. اما اهمیت واقعی آنها زمانی آشکار میشود که بدانیم هر خانه هوشمند بخشی از یک شهر هوشمند بزرگتر است.
شهر هوشمند؛ از داده تا تصمیم
شهر هوشمند به شهری گفته میشود که از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای مدیریت هوشمند منابع شهری، از جمله حملونقل، انرژی، محیطزیست و خدمات عمومی بهره میبرد. در این شهرها، دادهها همان نقش خون را در بدن دارند؛ اطلاعاتی که از خانهها، خودروها و مراکز خدماتی جمعآوری و در سامانههای مرکزی تحلیل میشوند تا تصمیمگیریها دقیقتر و سریعتر انجام گیرد.
به بیان دیگر، اگر شهر هوشمند «بدن» یک اکوسیستم دیجیتال باشد، خانههای هوشمند «سلولهای زنده» آن هستند.
اگر شهر هوشمند «بدن» یک اکوسیستم دیجیتال باشد، خانههای هوشمند «سلولهای زنده» آن هستند
خانههای هوشمند؛ منبع دادههای شهری
ارتباط میان خانه هوشمند و شهر هوشمند از طریق داده شکل میگیرد. حسگرهای نصبشده در خانهها اطلاعاتی از مصرف آب، برق، گاز و حتی کیفیت هوا را ثبت میکنند. این دادهها سپس به شبکه شهری منتقل میشوند تا در توزیع منابع، مدیریت بحران و کاهش هزینهها نقشآفرینی کنند.
به عنوان مثال، در مناطق هوشمند، اگر میزان مصرف برق در چند محله افزایش یابد، سیستم مرکزی شهر بهصورت خودکار بار شبکه را متعادل میکند تا از خاموشی جلوگیری شود. این همان همکاری نامرئی میان خانه و شهر است که زندگی روزمره را کارآمدتر و پایدارتر میسازد.
امنیت، سلامت و آرامش در مدار فناوری
خانههای هوشمند تنها به مصرف انرژی محدود نمیشوند. آنها در حوزه امنیت و سلامت نیز با زیرساخت شهری در ارتباط هستند.
سیستمهای هشدار نشت گاز یا آتشسوزی میتوانند بهطور مستقیم پیامهایی به سازمان آتشنشانی ارسال کنند. همچنین، در خانههای سالمند، حسگرهای حرکتی و پوشیدنیهای هوشمند، علائم حیاتی افراد را رصد کرده و در صورت بروز مشکل، اطلاعات را به مراکز درمانی شهری منتقل میکنند.
به گفته کارشناسان، این نوع ارتباط میان خانه و شهر نهتنها کیفیت زندگی را بالا میبرد، بلکه هزینههای خدمات عمومی را نیز کاهش میدهد.
به گفتهی کارشناسان، این نوع ارتباط میان خانه و شهر نهتنها کیفیت زندگی را بالا میبرد، بلکه هزینههای خدمات عمومی را نیز کاهش میدهد
از آسایش فردی تا رفاه جمعی
خانه هوشمند در ظاهر برای راحتی ساکنان طراحی شده است، اما اثر آن در مقیاس کلان، شکلگیری شهری پایدارتر است.
وقتی هر خانه بتواند مصرف انرژی خود را تنظیم کند، در سطح شهر شاهد کاهش آلودگی هوا، مصرف سوخت و ترافیک خواهیم بود. به همین دلیل، بسیاری از شهرهای پیشرو در جهان توسعه خانههای هوشمند را نه یک پروژه لوکس، بلکه بخشی از سیاست زیستمحیطی خود میدانند.
چالشهای همزیستی دیجیتال
با وجود مزایا، پیوند میان خانه و شهر هوشمند چالشهایی نیز دارد. کارشناسان حوزه فناوری بر مسئله حریم خصوصی تأکید ویژه دارند. دادههای تولیدشده در خانهها میتوانند اطلاعات حساسی از سبک زندگی افراد در اختیار سامانههای شهری بگذارند.
از سوی دیگر، نبود استانداردهای مشترک میان برندها و سیستمهای مختلف خانههای هوشمند، مانع از اتصال کامل آنها به زیرساخت شهری میشود. هزینههای زیرساختی و ضعف آگاهی عمومی نیز از دیگر موانع توسعه این اکوسیستم هوشمند است.
جهان در مسیر همافزایی
کشورهای مختلف در حال آزمایش مدلهای متنوعی از پیوند خانه و شهر هوشمند هستند.
به گزارش (digitalgov) سنگاپور سرمایهگذاری سنگینی روی فناوریهای زیرساختی مانند پهنای باند پرسرعت و شبکههای ۵G انجام داد تا اتصال تقریباً جهانی را تضمین کند. این کشور همچنین شبکهای ملی از حسگرها تحت عنوان «پلتفرم حسگر ملت هوشمند» راهاندازی کرد که جمعآوری دادههای لحظهای برای مدیریت همه چیز از ترافیک تا شرایط محیطی را ممکن میسازد.
تراکم ترافیک، چالش همیشگی شهرهای بزرگ، در سنگاپور با توسعه سیستمهای حملونقل هوشمند هدفگذاری شد. اتوبوسها و تاکسیهای خودران در مناطقی، چون پونگل و جورونگ بهصورت آزمایشی به کار گرفته شدند و سازمان حملونقل زمینی با بهرهگیری از هوش مصنوعی، جریان ترافیک را بهینه و زمان سفر را کاهش داد. همچنین، سامانه تعرفهگذاری الکترونیکی جادهها (ERP) با فناوری ماهوارهای جدید ارتقا یافت تا کارآمدتر و پویاتر عمل کند.
در حوزه سلامت، سامانه ملی سوابق الکترونیک بیماران (NEHR) امکان تبادل یکپارچه اطلاعات بین مراکز درمانی را فراهم کرد و کیفیت خدمات را ارتقا داد. پزشکی از راه دور بهویژه پس از همهگیری کووید-۱۹ گسترش یافت و دستگاههای پوشیدنی مجهز به هوش مصنوعی، نظارت بر بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن، بهویژه در میان سالمندان را تسهیل کردند.
سیستم SingPass بهعنوان شناسه دیجیتال ملی، ستون فقرات خدمات دولتی سنگاپور شد. تا سال ۲۰۲۵، شهروندان از طریق آن تقریباً همه خدمات از ثبت مالیات تا درخواست مسکن عمومی را بهصورت آنلاین انجام میدادند؛ اقدامی که روندهای اداری را ساده و دسترسی به خدمات را گستردهتر کرد.
برنامه ملت هوشمند سنگاپور با اهداف زیستمحیطی این کشور همسو شد. شبکههای برق هوشمند برای کاهش مصرف انرژی به کار رفتند و ساختمانهای مجهز به اینترنت اشیا، میزان ضایعات را به حداقل رساندند. هیئت توسعه مسکن (HDB) نیز شهرکهای «هوشمند» همچون پونگل را ایجاد کرد که در آن استفاده از پنلهای خورشیدی، سیستم جمعآوری خودکار زباله و کشاورزی شهری به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده است.
به گزارش(hitachi) ژاپن پروفسور یاشیرو، مفهوم «مدل فرآیندی نوآوری» را از منظر چگونگی رخ دادن نوآوری در توسعه شهرهای هوشمند معرفی کرد و اظهار داشت: «نوآوری از مکانهای مختلف آغاز میشود و از طریق فرآیند یادگیری در حین رفت و برگشت بین مراحل مختلف، تکامل مییابد.»
پروفسور یاشیرو خاطرنشان کرد: «نوآوری توسط یک نابغه واحد پیشبرده نمیشود، بلکه از طریق مشارکت بازیگران متنوع با سطوح مختلف مشارکت محقق میشود. وقتی بازیگران زیادی مشارکت میکنند، همواره نوفههای زمینهای وجود خواهد داشت. با این حال، برای نوآوری ضروری است که بین فرآیندهای مختلف رفت و برگشت صورت گیرد.»
پروژه شهر هوشمند کاشیوا-نو-ها به عنوان نمونهای از «نوآوری توزیعشده و هماهنگ» ذکر شده است که در اوایل دهه ۲۰۰۰ در شهر کاشیوا، استان چیبا، تحت رهبری میتسویی فودوسان آغاز شد و هیتاچی (subsequently) در آن مشارکت کرد.
علاوه بر این، برخی از دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی برتر ژاپن از جمله دانشگاه توکیو، دانشگاه چیبا و مرکز ملی سرطان در این منطقه حضور دارند. همچنین ایستگاه پردیس کاشیوانوها در سال ۲۰۰۵ همزمان با افتتاح خط قطار تسوکوبا اکسپرس افتتاح شد که توجه زیادی را به خود جلب کرد.
این نمونهها نشان میدهد که حرکت از خانه هوشمند به شهر هوشمند نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی برای آینده زندگی شهری است.
نگاهی به آینده
با گسترش هوش مصنوعی، شبکه ۵G و کلاندادهها، مرز میان خانه و شهر بیش از پیش محو خواهد شد.
در آینده نزدیک، خانهها نهتنها پاسخگوی نیازهای ساکنان خود خواهند بود، بلکه به بازیگران فعالی در مدیریت هوشمند شهر تبدیل میشوند.
شهر هوشمند آینده، شبکهای زنده از میلیونها خانه متصل است که هر یک نقشی در تصمیمگیریهای کلان ایفا میکنند شهری که در آن، خانه دیگر صرفاً محل زندگی نیست، بلکه واحدی از هوش جمعی به شمار میآید.
انتهای پیام/