کاهش کشت خشخاش در منطقه، زنگ خطری جدی برای داروهای حیاتی ایران

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، در سال‌های اخیر، تغییرات سیاسی و امنیتی در افغانستان – به‌ویژه پس از تحولات ۲۰۲۲ – منجر به کاهش چشمگیر سطح زیر کشت خشخاش در این کشور شده است. این کاهش، تحت تأثیر سیاست‌های جدید حاکمان فعلی افغانستان و در راستای ممنوعیت کشت تریاک صورت گرفته است. آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد که میزان تولید خشخاش در افغانستان، که پیش‌تر بیش از ۸۰ درصد تریاک جهان را تأمین می‌کرد، اکنون با افتی کم‌سابقه روبه‌روست.

این تغییر، اگرچه از منظر جهانی مبارزه با مواد مخدر مثبت ارزیابی می‌شود، اما برای کشورهایی نظیر ایران که به‌طور سنتی بخشی از نیاز مواد مؤثره داروهای مخدر خود را از طریق کشفیات مرزی از همین کشور تأمین می‌کردند، چالش‌برانگیز شده است. وابستگی غیرمستقیم ایران به این مسیر، هرچند غیررسمی و مدیریت‌شده بود، اکنون با توقف یا کاهش منابع، تبعاتی ملموس برای صنعت داروسازی کشور به همراه دارد.

هشدار نسبت به بحران احتمالی در تأمین داروهای مخدر پزشکی

 دکتر اسحاق اسماعیلی، رئیس اداره دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، نسبت به بحران احتمالی در تأمین داروهای مخدر پزشکی هشدار داد و اعلام کرد که کاهش منابع سنتی تأمین ماده اولیه، زنگ خطری برای صنعت داروسازی کشور است.

وی با اشاره به روند چند سال گذشته اظهار داشت: نیاز کارخانه‌های داروسازی به مواد مؤثره داروهای مخدر، عمدتاً از طریق کشفیات قاچاق از مبدأ افغانستان تأمین می‌شد. این روند تحت مدیریت و همکاری با پلیس مبارزه با مواد مخدر انجام می‌گرفت و گرچه از نظر نهاد بین‌المللی کنترل مواد مخدر (INCB) مورد تأیید رسمی نبود، اما برای تأمین داخلی و به‌صورت محدود پذیرفته می‌شد.

به گفته اسماعیلی، از سال ۲۰۲۲ و با تغییرات ساختاری و سیاسی در افغانستان، میزان این کشفیات و منابع غیررسمی به شدت کاهش یافته و همین موضوع باعث بروز نگرانی‌های جدی در زنجیره تأمین داروهای حیاتی شده است.

وی تصریح کرد که داروهای مخدر پزشکی همچنان نقشی حیاتی در درمان بیماران سرطانی، بیماران دارای دردهای مزمن و برخی از بیماران خاص ایفا می‌کنند، و کشور ناچار است برای جلوگیری از کمبود، یکی از دو مسیر پیش‌رو را انتخاب کند: یا بازگشت به کشت قانونی خشخاش تحت نظارت شدید و قانونی، یا واردات مواد اولیه از منابع مطمئن خارجی.

اسماعیلی تأکید کرد که واردات به‌دلیل محدودیت‌های ارزی، تحریم‌ها و چالش‌های زنجیره تأمین، با مشکلات قابل‌توجهی روبه‌روست و نمی‌توان تنها به این مسیر تکیه کرد.

وی هشدار داد که هرگونه تأخیر در تصمیم‌گیری برای تأمین این مواد می‌تواند منجر به اختلال در روند درمان بیماران و آسیب جدی به سلامت عمومی کشور شود.

صنعت داروسازی ایران، در انتظار تصمیمی حیاتی

واقعیت این است که بحران تأمین ماده مؤثره داروهای مخدر در ایران، نه فقط یک مسأله دارویی بلکه یک چالش ملی است که ابعاد بهداشتی، امنیتی، سیاسی و حتی اجتماعی دارد. حذف تدریجی منابع قاچاق، هرچند اقدامی مثبت در راستای سلامت عمومی است، اما نبود جایگزین مناسب، تولید داروهای حیاتی را به خطر انداخته است.

بازگشت به کشت قانونی خشخاش، همان‌طور که در بسیاری از کشورها تحت چارچوب‌های سختگیرانه انجام می‌شود، می‌تواند یکی از راه‌حل‌های پایدار و تحت کنترل باشد. از سوی دیگر، واردات نیز به هماهنگی سیاسی و دسترسی به منابع مطمئن جهانی نیاز دارد. در هر دو حالت، سیاست‌گذاران باید از نگاه مقطعی فاصله بگیرند و با اجماع کارشناسی، تصمیمی مبتنی بر واقعیت‌های میدانی و آینده‌نگرانه اتخاذ کنند.

در بزنگاه فعلی، صنعت داروسازی ایران در انتظار تصمیمی است که نه فقط به تولید داروهای حیاتی تداوم ببخشد، بلکه از سلامت و کرامت بیماران نیز صیانت کند.