چتباتهای هوش مصنوعی دوست یا مانع موفقیت دانشجویان برنامهنویسی؟
این پژوهش که در مجله (Computers in Human Behavior Reports) منتشر شده، تصویری دقیق از نحوه تعامل دانشجویان با این ابزارها ارائه میدهد و نشان میدهد که رابطه میان استفاده از آنها و نتایج یادگیری پیچیدهتر از آن چیزی است که تصور میشود.
چتبات هوش مصنوعی یک برنامه رایانهای است که برای شبیهسازی گفتوگوی انسانی از طریق متن طراحی شده است. با انتشار عمومی مدلهای پیشرفتهای مانند ChatGPT در سال ۲۰۲۲، این ابزارها بهطور گسترده در دسترس قرار گرفتند و تأثیر چشمگیری بر حوزههای مختلف، از جمله آموزش، گذاشتند. در علوم کامپیوتر، چتباتهایی که قادر به تولید و توضیح کد هستند، هم فرصتهای جدیدی برای یادگیری فراهم میکنند و هم میتوانند برای دانشجویان چالشزا باشند.
با وجود افزایش استفاده، هنوز توافقی در مورد اینکه دانشجویان واقعاً چگونه این ابزارها را در فرآیند یادگیری خود به کار میگیرند یا این استفاده چه اثری بر عملکرد تحصیلی آنها دارد، وجود ندارد. پژوهشگران برای پر کردن این خلأ مطالعهای انجام دادند تا بفهمند دانشجویان یک درس پایهای «برنامهنویسی شیءگرا» چگونه چتباتها را درک و استفاده میکنند و ارتباط این استفاده با نمراتشان چگونه است.
این تحقیق بر روی ۲۳۱ دانشجو در درس «برنامهنویسی شیءگرا» در دانشگاه تارتو متمرکز بود. این درس بخشی اجباری از برنامه درسی سال اول رشته علوم کامپیوتر است. در هفته هشتم ترم، از دانشجویان خواسته شد پرسشنامهای مفصل درباره تجربهشان از این درس تکمیل کنند؛ بخشی از پرسشنامه نیز به استفاده آنها از دستیارهای هوش مصنوعی اختصاص داشت. پر کردن پرسشنامه اختیاری بود، اما شرکتکنندگان یک امتیاز کوچک تشویقی دریافت میکردند. پژوهشگران سپس پاسخها را با سوابق تحصیلی دانشجویان شامل نمرات دو آزمون اصلی برنامهنویسی، آزمون پایانی و امتیاز کل درس تطبیق دادند.
تحلیل دادهها تصویری جامع از رفتار دانشجویان به دست داد. اکثریت بزرگی از آنها، نزدیک به ۸۰ درصد، گزارش کردند که حداقل یکبار برای این درس از دستیار هوش مصنوعی استفاده کردهاند. با این حال، الگوهای استفاده متفاوت بود. حدود نیمی از این افراد تنها یک یا دو بار از ابزارها استفاده کرده بودند. نیم دیگر به طور منظمتر، از هر دو هفته یکبار تا تقریباً هر هفته از آنها کمک میگرفتند. تنها بخش کوچکی، حدود پنج درصد از کاربران، گزارش دادند که هر هفته از چتبات استفاده میکردند؛ موضوعی که نشان میدهد اتکا شدید به این ابزارها چندان رایج نبوده است.
برای ۲۰ درصد از دانشجویانی که از این ابزارها استفاده نکرده بودند، دلیل اصلی تمایل به یادگیری مستقل و حل مسائل به تنهایی بود. سایر دلایل مانند ترس از متهم شدن به تقلب یا نگرانی از اینکه استفاده از این ابزار مانع یادگیری واقعی شود، کمتر ذکر شد. این موضوع نشان میدهد که برای بسیاری از افراد، عدم استفاده بیشتر ناشی از تعهد به شیوه سنتی یادگیری بوده تا ترس یا ناآگاهی.
در میان دانشجویانی که از چتباتها استفاده کردند، رایجترین کاربرد کمک در انجام تکالیف برنامهنویسی بود. آنها اغلب از این ابزار برای حل مسائل درسی و درک مثالهای کدی موجود در منابع درسی استفاده میکردند. پرکاربردترین عملکردها شامل یافتن خطا در کد خودشان و دریافت توضیح درباره منطق قطعهکدهای آماده بود. استفاده برای تولید کامل یک راهحل کد از ابتدا یا دریافت پاسخ برای پرسشهای نظری کمتر اتفاق میافتاد.
وقتی از دانشجویان پرسیده شد چه چیزی را در مورد چتباتها دوست دارند، بیشتر آنها به سرعت و در دسترس بودن دائمی اشاره کردند. آنها دریافت پاسخ فوری از یک دستیار هوش مصنوعی را سریعتر از جستجو در اینترنت یا منتظر ماندن برای کمک یک دستیار آموزشی میدانستند. بسیاری نیز قدردان این بودند که ابزار میتواند توضیحاتی ساده و شفاف ارائه دهد و بهسرعت خطاهای کوچک یا اشتباهات تایپی در کد را شناسایی کند.
از سوی دیگر، دانشجویان همچنین ابراز ناخرسندی کردند. رایجترین شکایات مربوط به غیرقابل اعتماد بودن چتباتها بود. دانشجویان گزارش دادند که این ابزارها گاهی پاسخهای نادرست میدهند یا «تصورات اشتباه» (hallucinated solutions) تولید میکنند که کار نمیکنند. همچنین مشاهده شد که دستیارها گاهی راهحلهای پیچیدهای ارائه میدهند که از مفاهیم پیشرفتهای استفاده میکنند که هنوز در درس آموزش داده نشده است. مشکل دیگری که مطرح شد، ناتوانی گاه به گاه چتبات در درک سؤال دانشجو بود که منجر به پاسخهای نامربوط میشد.
یکی از یافتههای اصلی تحقیق، رابطه منفی بین میزان استفاده از چتبات و عملکرد تحصیلی بود. تحلیل دادهها نشان داد دانشجویانی که گزارش کرده بودند بیشتر از چتبات استفاده میکنند، معمولاً نمرات پایینتری در آزمون برنامهنویسی اول، آزمون برنامهنویسی دوم، امتحان پایانی و امتیاز کل درس کسب کردند. این ارتباط برای آزمون برنامهنویسی اول قویتر بود.
همزمان، هیچ رابطه معناداری بین عملکرد دانشجو و میزان مفید بودن درکشده از چتباتها وجود نداشت. این یافته میتواند نشان دهد دانشجویانی که مطالب درسی برایشان دشوارتر است، بیشتر به چتباتها روی میآورند. همچنین ممکن است بیانگر آن باشد که اتکای بیش از حد به این ابزارها میتواند توسعه مهارتهای برنامهنویسی پایهای مورد نیاز برای موفقیت در آزمونها را مختل کند.
پژوهشگران همچنین ارتباطاتی بین فرکانس استفاده و نگرشهای دانشجویان شناسایی کردند. کاربرانی که بیشتر از چتباتها استفاده میکردند، بیشتر گزارش دادند که در انجام تکالیف مشکل کمتری داشتهاند و در دسترس بودن چتباتها آنها را به حل تعداد بیشتری از مسائل ترغیب کرده است. با این حال، همین دانشجویان احتمال بیشتری داشت که راهحلهای مختلف کمتری برای مسائل امتحان کنند و کمتر از دستیاران آموزشی کمک بگیرند.
پژوهشگران به برخی محدودیتهای مطالعه خود اشاره کردند. یافتهها بر اساس یک درس خاص در یک دانشگاه بوده و ممکن است در همه زمینههای آموزشی قابل تعمیم نباشد. دادهها همچنین مبتنی بر گزارشهای خود دانشجویان است که ممکن است تحت تأثیر خطاهای حافظه یا تمایل به نشان دادن خود در وضعیت مثبت باشد. از آنجا که پرسشنامه کاملاً ناشناس نبود، برخی دانشجویان ممکن است در گزارش صادقانه الگوهای استفاده خود مردد بوده باشند.
تحقیقات آینده میتواند با مطالعه دانشجویان در دورهها و دانشگاههای مختلف، بررسی کند که آیا این الگوها تکرار میشوند یا خیر. همچنین استفاده از روشهایی فراتر از پرسشنامه، مانند تحلیل لاگهای واقعی استفاده از چتباتها، میتواند اندازهگیری مستقیمتری از رفتار دانشجویان ارائه دهد.
به گزارش (psypost) نیاز به بررسی بیشتری وجود دارد تا علت رابطه منفی بین استفاده از چتبات و عملکرد تحصیلی روشن شود. مشخص کردن این موضوع که آیا دانشجویان ضعیفتر به طور طبیعی بیشتر از این ابزارها استفاده میکنند یا خود استفاده از ابزارها باعث نتایج ضعیفتر میشود، یک سؤال مهم برای مربیان و اساتیدی است که به دنبال ادغام هوش مصنوعی در کلاس درس هستند.
انتهای پیام/