نقش شهرداری‌ها در توسعه اکوسیستم نوآوری منطقه‌ای و شهری
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، نوآوری و پویایی در اقتصاد‌های محلی و منطقه‌ای تغییرات و تحولات گسترد‌ه‌ای را به همراه دارد که موجب شده دولت‌های محلی و شهرداری‌ها، ایجاد ساختار‌ها و تدابیر سیاستی متناسبی را در توسعه نوآوری دنبال کنند. در این راستا شهرها و دولت‌های محلی که سرعت توسعه و به کارگیری نوآوری در آنها گاهی بالاتر از سطح ملی است نیز به این موضوع توجه دارد و موضع فعالی برای حمایت از نوآوری (در قالب شهر هوشمند، خلاق، نوآور و ...) اتخاذ کرده‌اند.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «مروری بر نقش شهرداری‌ها و دولت‌های محلی در توسعه اکوسیستم نوآوری منطقه‌ای و شهری (مطالعه‌ای تطبیقی با تمرکز بر شهر تهران)» به این نکته اشاره کرده‌اند که توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و عبور از اقتصاد منبع‌محور از ارکان اصلی توسعه آینده ایران است که همواره در سال‌های اخیر مورد تأکید همه اسناد بالادستی و مقامات عالی رتبه نظام بوده است.
* اقتصاد نوآوری و نوآوری شهری
در این پژوهش آمده است که تجارب جهانی به خوبی نشان می‌دهد توسعه این اقتصاد علاوه بر همه ابعاد اقتصاد خرد و کلان، جنبه‌های کالبدی و پهنه‌بندی جغرافیایی نیز دارد و در شهرها و مکان‌های مستعد که عموماً متناظر با شهر‌های بزرگ و پیشرو جهان‌اند، اتفاق می‌افتد.
{$sepehr_key_862}
به زعم این پژوهش با بررسی منابع دانشی موجود در شهرها می‌توان بیان کرد که توان دانشی شهرها بسیار بالاتر از توان دانشی کشور‌ها است و این موضوع بر اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان و مبتنی بر نوآوری در شهرها تأکید می‌کند.
اهمیت اقتصاد نوآوری و نوآوری شهری به دلایل مختلف قابل بحث و بررسی است. ضرورت توجه به پهنه‌های جغرافیایی تولیدکننده ظرفیت‌های دانشی و نوآورانه و ایجادکننده فضای هم‌افزایی برای بازیگران علمی و اقتصادی (نخبگان، شـرکت‌های استارت‌آپی و سرمایه‌گذاران)، توسعه پایدار شهر و ارتقای کیفیت زندگی اجتماعی- اقتصادی شهر با کمک رشد اقتصاد دانش‌بنیان و نوآوری در شهرها، ضرورت بازسازی فضا و باز تعریف خدمات شهری در شهر‌های مدرن و برنامه‌ریزی برای استفاده از پتانسیل دانشی در شهر‌های بزرگ و جهت آنها به سمت رشد شهرها بر اهمیت و نیاز به تمرکز بر اقتصاد نوآوری و نوآوری شهری می‌افزایند.
با توجه به اهمیت نوآوری و کارآفرینی در دنیای امروزه و تأثیرات آن بر صنایع و کسبوکارهای مختلف و ساختار شهرها آشنایی با مفاهیم و پیشینه موجود در این زمینه از نظام نوآوری منطقه‌ای قبیل شهر خلاق، اکوسیستم و نواحی نوآوری، تخصصی‌سازی هوشمند کارآفرینی ضروری است.
* شهر خلاق
این پژوهش مطرح می‌کند که شهر خلاق از نظر مفهومی، دربرگیرنده مجموعه‌ای از کسبوکارها، افراد و عناصر حمایت‌کننده از نوآوری و خلاقیت در درون محدوده یک شهر یا یک منطقه است که ارتباط تنگاتنگی با توسعه اقتصاد جدید دانش‌بنیان و توسعه اجتماعی و فرهنگی از طریق خلاقیت و نوآوری در شهر دارند.
{$sepehr_key_863}
به گفته این پژوهش شکل‌گیری شهر خلاق به منزله وجود مجموعه‌ای از کسبوکارها و افراد خلاق و عناصر حمایت‌کننده از نوآوری و خلاقیت در یک شهر به خودی خود اتفاق نمی‌افتد، بلکه نیازمند وجود رهبری خلاقانه است تا بتوان این عناصر را شکل دهد و هدایت کند.
* نظام نوآوری منطقه‌ای
در این پژوهش آمده است که نظام‌های نوآوری منطقه‌ای به عنوان ابزاری مفهومی و تحلیلی و عنصری کلیدی کمک‌کننده در امر سیاست‌گذاری
در مناطق و شهرها در نظر گرفته می‌شود. به طور کلی تعریف جهان‌شمولی برای سیستم نوآوری منطقه‌ای وجود ندارد. از لحاظ آکادمیک می‌توان آن را به عنوان «زیرساخت سازمانی که از نوآوری در ساختار تولیدی یک منطقه حمایت می‌کند» تعریف کرد.
در این پژوهش مطرح شده است که می‌توان تعریفی از نظر جغرافیایی برای آن بیان کرد که عبارت است از: «مجموعه‌ای از حمایت‌های مدیریتی برای شبکه‌ها و مؤسسه‌های نوآور که در یک منطقه جغرافیایی با یکدیگر تعامل‌های قوی و قانونی دارند و به منظور ارتقای خروجی شرکت‌های موجود در یک منطقه به فعالیت می‌پردازند».
* اکوسیستم کارآفرینی
این پژوهش بیان می‌کند که کارآفرینی و یا ایجاد کسب‌وکار جدید به عنوان فرایند اساسی در مسیر رشد اقتصاد هر کشور و یا جامعه‌ای است. بر خلاف دیگر مفاهیم موجود در عرصه نوآوری کارآفرینی، بیشتر در محل و موقعیت خاصی رخ می‌دهد که با استفاده از منابع موجود آن محل، مؤسسه‌ها، شـبکه‌های محلی و ... خود را نمایان می‌سازد.
* تخصصی‌سازی هوشمند
این پژوهش به این نکته اشاره می‌کند که به طور کلی تخصصی‌سازی هوشمند مجموعه‌ای از سیاست‌های مبتنی بر نوآوری‌اند که با هدف توسعه اقتصادی و با تمرکز بـر مناطق جغرافیایی محدود تدوین می‌شوند. این سیاسـت‌ها بـا رویکردی هم‌افزا و کارآفرینانه توسط سازمان‌ها و کسبوکارهای مختلف اتخاذ می‌شوند.
* نواحی نوآوری
بر اساس یافته‌های به دست آمده در این پژوهش نواحی نوآوری به مجموعه‌ای از مناطق شهری اطلاق می‌شود که در آنها شبکه‌هایی از سازمان‌های دانش‌بنیان و تحقیقاتی از قبیل دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقـاتی و پژوهشی مراکز آموزشی و مؤسسات فرهنگی و همچنین کسبوکارهای دانش‌بنیان ایجاد می‌شوند.
به گفته این پژوهش در این سازمان‌ها، نوآوران، کارآفرینان، محققان، افراد خلاق و با استعداد و سرمایه‌گذاران گرد هم می‌آیند تا با همکاری و هماهنگی یکدیگر هم سازمان‌های خود را به سمت جلو پیش برند و هم اقتصاد جامعه و شهرها را ارتقا بخشند.
* اهمیت نوآوری در کشور‌های مختلف
با توجه به مطالب ارائه شده در این پژوهش به اهمیت نوآوری در کشور‌های مختلف توسعه‌یافته دنیا پی برده شد؛ زیرا این نوآوری‌ها و تحولات تأثیرات فراوانی بر دنیای اقتصاد بر جای گذاشته است؛ بنابراین سیاست‌گذاران و دولت‌های آنها اقدام‌های مختلفی را به انجام رسانده‌اند تا بتوانند از فرصت‌های به وجود آمده ناشی از آنها بهره کامل را ببرند و تهدید‌ها را به کمترین میزان برسانند.
{$sepehr_key_864}
این پژوهش بیان می‌کند که شهرها نیز همانند کشور‌ها تحت تأثیر تحولات نوآورانه قرار دارند؛ زیرا با توجه به اینکه صنایع و شرکت‌های دانش‌بنیان و پیشرفته غالباً در شهرها و مناطق اطراف آنها واقع شده‌اند.
در این پژوهش آمده است که در بخش ابتدایی مقاله ملاحظه شد، با بررسی مقاله‌ها و تحقیقات انجام شده در دنیا عوامل و موارد مختلفی به عنوان مبانی نظری مرتبط با نوآوری شهری از قبیل شهر خلاق، نظام نوآوری منطقه‌ای، تخصصی‌سازی هوشـمند، اکوسیستم کارآفرینی و ... به دست آمد که هر کدام در بخش مربوط به خودشان به طور مفصل توضیح داده شده‌اند.
* توسعه نوآوری شهری
در ادامه این پژوهش آمده است که توسعه نوآوری شهری، مناطقی به نام نواحی نوآوری شکل می‌گیرند که تمام عوامل مربوط به نوآوری و توسعه را در خود جای می‌دهند.
در همین راستا در این پژوهش به مدلی به نام مـدل توسـعه نوآوری شهری دست یافته شد که در آن جنبه‌های مختلف مرتبط و ملزم در ترویج و توسعه نوآوری از قبیل افراد و استعداد‌ها و کسبوکارهای نوآور، زیرساخت‌ها (شهر هوشمند و ارتباطات)، سیاست‌گذاری و حکمرانی، شکل‌دهی به بازار و تحریک تقاضا (تقاضای شهرداری و دولت، کسبوکارها و شـهروندان)، استقرار، مکان‌های تجمع، هـم‌افزایی و شبکه‌سازی، سرمایه و تأمین مالی، زیرساخت تجاری‌سازی، آموزشی، پژوهشی و فرهنگ و تـرویج نوآوری در شهرها مورد بررسی قرار گرفته شد.
به گفته این پژوهش برای منظور دستیابی به هدف نهایی که همان توسعه نوآوری در شهر است؛ شهرداری‌ها، به خصوص، شـهرداری تهران باید نقش‌های مختلفی را ایفـا کنند که با توجه به مطالعات انجام شده و جمع‌بندی این مطالعات عبارتند از:
- شکل‌دهنده بازار و تحریک‌کننده تقاضای نوآوری
- فراهم‌کننده بستر توسعه کسبوکارهای نوآور
- منبع تأمین مالی و سرمایه
- مروج فرهنگ نوآوری و کارآفرینی
- فراهم‌کننده زیرساخت فیزیکی
- فراهم‌کننده زیرساخت تجاری‌سازی و آموزشی، پژوهشی و حامی استقرار
پیرو نتایج یافت شده از این نوشته می‌توان بیان کرد که تمام دولت‌های محلی و به ویژه شهرداری‌ها باید انجام وظایف و اقدام‌های خاصی را در نظر
بگیرند تا بتوانند از این طریق به اهداف خود در کوتاه‌مدت و بلندمدت دست یابند و از تمام ظرفیت‌های داخلی و خارجی برای دستیابی به این اهداف بهره‌مند شوند.
این پژوهش به کوشش محمدصادق صارمی (پژوهشگر پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری)، کیارش فرتاش (استادیار پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی)، محمد ادبی فیروزجایی (دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت فناوری دانشگاه علامه طباطبائی) و علی‌اصغر سعدآبادی (استادیار پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی) انجام شده است.
انتهای پیام/