ایران در مسیر تحول دیجیتال/ از میراث خوارزمی تا آینده‌ی روشن فناوری اطلاعات
خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ ۲۲ تیرماه، به مناسبت زادروز دانشمند بزرگ ایرانی، محمد بن موسی خوارزمی به عنوان روز ملی فناوری اطلاعات نام‌گذاری شده است. این روز فرصتی است تا به یاد آوریم که ایران با تاریخچه‌ای غنی در علم و فناوری، نقش مهمی در پیشرفت‌های علمی جهان داشته است. خوارزمی که به عنوان پدر علم داده‌ورزی شناخته می‌شود، با دستاوردهایش در زمینه‌های مختلف علمی، از جمله جبر و الگوریتم‌ها، پایه‌گذار بسیاری از مفاهیم مدرن در علم ریاضیات و فناوری اطلاعات بوده است.
ایران در سال‌های اخیر نیز در حوزه فناوری اطلاعات پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. از توسعه شبکه‌های مخابراتی و افزایش ضریب نفوذ اینترنت و تلفن همراه گرفته تا گسترش خدمات دولت الکترونیک و تجارت الکترونیک، همه نشان‌دهنده تلاش‌های مستمر کشور در این زمینه است. این دستاوردها نه تنها به بهبود کیفیت زندگی مردم کمک کرده‌اند، بلکه زمینه‌ساز توسعه اقتصادی و اجتماعی نیز بوده‌اند.
از این رو روز ملی فناوری اطلاعات، فرصتی است تا به دستاوردهای گذشته افتخار کنیم و با نگاهی به آینده، مسیر توسعه و نوآوری را ادامه دهیم. این روز یادآور اهمیت فناوری اطلاعات در زندگی مدرن و نقش کلیدی آن در پیشرفت جامعه است.
میراث خوارزمی چگونه فناوری اطلاعات را متحول کرد؟
محمد بن موسی خوارزمی، دانشمند بزرگ ایرانی، با دستاوردهای بی‌نظیر خود در زمینه‌های مختلف علمی، به ویژه ریاضیات و الگوریتم‌ها، نقش مهمی در پایه‌گذاری مفاهیم مدرن فناوری اطلاعات داشته و به عنوان پدر علم داده‌ورزی شناخته می‌شود،چرا که با معرفی و توسعه روش‌های محاسباتی، تأثیر عمیقی بر علم و فناوری گذاشته است.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای خوارزمی، پایه‌گذاری علم جبر است. او با نگارش کتاب «الجبر و المقابله»، روش‌های حل معادلات خطی و درجه دوم را معرفی و جبر را به عنوان یک علم مستقل به جهان معرفی کرد. این کتاب نه تنها در زمان خود، بلکه در قرون بعدی نیز به عنوان یکی از منابع اصلی ریاضیات مورد استفاده قرار گرفت و پایه‌گذار بسیاری از مفاهیم مدرن در علم ریاضیات و فناوری اطلاعات شد.
خوارزمی همچنین با معرفی اعداد هندی-عربی به جهان اسلام و سپس به اروپا، نقش مهمی در تغییر سیستم عددنویسی از رومی به هندی-عربی داشت. این تغییر باعث ساده‌تر شدن محاسبات ریاضی شد و پایه‌گذار سیستم عددی مدرن گردید. واژه «الگوریتم» نیز از نام خوارزمی گرفته شده است، چرا که او با ارائه روش‌های محاسباتی و الگوریتم‌های مختلف، پایه‌گذار بسیاری از مفاهیم مدرن در علم کامپیوتر و فناوری اطلاعات شد.
در زمینه نجوم نیز خوارزمی فعالیت‌های مهمی داشت. او جداول دقیق‌تری برای سینوس و کسینوس تهیه کرد و اولین جدول تانژانت زوایا را تدوین نمود. این دستاوردها در محاسبات نجومی و ریاضیاتی کاربرد داشت و نشان‌دهنده نقش برجسته خوارزمی در پیشرفت‌های علمی و فناوری است.
این دستاوردها نه تنها نشان‌دهنده نبوغ و دانش خوارزمی است، بلکه تأثیرات عمیق و پایدار او بر علم و فناوری را نیز به خوبی نمایان می‌کند.
از دسترسی آسان به خدمات تا کاهش فساد با فناوری اطلاعات
فناوری اطلاعات نقش بسیار مهمی در بهبود خدمات عمومی و تسهیل زندگی مردم ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین تأثیرات آن، افزایش کارایی و سرعت ارائه خدمات است. با استفاده از سیستم‌های اتوماسیون و کاهش نیاز به مداخله انسانی، فرآیندهای اداری و خدماتی به طور قابل توجهی سریع‌تر و کارآمدتر می‌شوند. این امر به کاهش زمان انتظار و افزایش رضایت شهروندان منجر می‌شود.
علاوه بر این، فناوری اطلاعات امکان دسترسی آسان به خدمات عمومی را فراهم کرده است. با توسعه پلتفرم‌های آنلاین و اپلیکیشن‌های موبایل، مردم می‌توانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در دفاتر دولتی، به خدمات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. این امر به ویژه در دوران پاندمی کرونا اهمیت بیشتری پیدا کرد، زیرا مردم توانستند از خدمات دولتی و عمومی به صورت آنلاین بهره‌مند شوند و از خطرات ناشی از تجمعات حضوری جلوگیری کنند.
فناوری اطلاعات همچنین به افزایش شفافیت و کاهش فساد کمک می‌کند. با ایجاد سیستم‌های شفاف و قابل پیگیری، اطلاعات مربوط به فرآیندها و تصمیم‌گیری‌ها به صورت آنلاین قابل دسترسی است. این امر نظارت عمومی را تسهیل می‌کند و اعتماد مردم به نهادهای دولتی را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال، سیستم‌های مدیریت مالی و حسابداری الکترونیکی می‌توانند به کاهش فساد مالی و افزایش شفافیت در مدیریت منابع عمومی کمک کنند.
در نهایت، فناوری اطلاعات به بهبود مدیریت منابع و افزایش مشارکت شهروندان کمک می‌کند. با استفاده از داده‌های بزرگ و تحلیل‌های پیشرفته، دولت‌ها و سازمان‌ها می‌توانند منابع خود را به صورت بهینه مدیریت کنند و خدمات بهتری ارائه دهند. همچنین، ابزارهای ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی امکان مشارکت فعال‌تر شهروندان در فرآیندهای تصمیم‌گیری و ارائه نظرات و پیشنهادات را فراهم می‌کنند. این امر به بهبود کیفیت خدمات عمومی و افزایش رضایت مردم منجر می‌شود.
از این رو فناوری اطلاعات نقش کلیدی در بهبود خدمات عمومی و تسهیل زندگی مردم ایفا می‌کند.
نگاهی به دستاوردها و پیشرفت‌های کشور در حوزه فناوری اطلاعات
ایران در سال‌های اخیر در حوزه فناوری اطلاعات دستاوردهای چشمگیری داشته است که نشان‌دهنده تلاش‌های مستمر کشور برای توسعه این حوزه است. یکی از مهم‌ترین دستاوردها، توسعه شبکه مخابراتی است. به‌طوری که امروز بیش از ۹۸ درصد نقاط قابل تردد کشور به شبکه مخابراتی متصل هستند، دستاورد مهمی که به بهبود ارتباطات و دسترسی به خدمات مخابراتی در سراسر کشور کمک کرده است.
در زمینه تلفن همراه نیز ایران پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. درحال حاضر ضریب نفوذ تلفن سیار در کشور به ۱۱۰ درصد رسیده است، که نشان‌دهنده دسترسی گسترده مردم به خدمات تلفن همراه و ارتباطات بی‌سیم است. این امر به ویژه در مناطق روستایی که قبل از انقلاب تنها ۳۱۲ روستا به تلفن دسترسی داشتند، بسیار چشمگیر است. اکنون بیش از ۵۵ هزار روستا به شبکه ارتباطی کشور متصل هستند و حدود ۹۹ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار به شبکه ارتباطی دسترسی دارند.
اکنون ضریب نفوذ اینترنت نیز در کشور به ۷۰ درصد رسیده است، که این امر به افزایش دسترسی مردم به اطلاعات و خدمات آنلاین کمک کرده و نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی ایفا کرده است. با توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، کسب‌وکارهای آنلاین و فروشگاه‌های اینترنتی رشد چشمگیری داشته‌اند و به مردم امکان خرید و فروش آنلاین را فراهم کرده‌اند.
در زمینه دولت الکترونیک نیز ایران پیشرفت‌های مهمی داشته است. بسیاری از خدمات دولتی به صورت آنلاین ارائه می‌شوند که این امر به کاهش بروکراسی و افزایش کارایی خدمات عمومی کمک کرده است.
عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درخصوص آخرین وضعیت دولت الکترونیک اظهار کرد: ۹۹ درصد دستگاه‌های اجرایی دولت بیش از ۲۵۰ دانشگاه و ۵۰ شهرداری به پنجره واحد دولت هوشمند متصل شده‌اند. امروز شهروندان بدون مراجعه به دفاتر مشاورین املاک می توانند به صورت رایگان قرارداد اجاره را در منزل با موجر امضا کنند. کارنامه دانش آموزان، فیش های حقوقی معلمان از این طریق قابل مشاهده است.
وی ادامه داد: بیش از ۴۵۰ میلیون بار از این خدمات در ۲ سال گذشته استفاده شده است. درحال حاضر ۵۰۰ خدمت دولت به شکل برخط انجام می.شود و بیش از ۴۸ میلیون نفر از افراد بالای ۱۸ سال از این خدمت استفاده کرده‌اند.
درنهایت می‌توان گفت این پیشرفت‌ها نه تنها به بهبود کیفیت زندگی مردم کمک کرده‌اند، بلکه زمینه‌ساز توسعه اقتصادی و اجتماعی نیز بوده‌اند. ایران با ادامه این مسیر و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و آموزش نیروی انسانی متخصص، می‌تواند به یکی از پیشروان منطقه در حوزه فناوری اطلاعات تبدیل شود.
آینده روشن فناوری اطلاعات/ برای پیشرفت چه باید کرد؟
برای پیشرفت در حوزه فناوری اطلاعات، ایران باید به چندین جنبه کلیدی توجه کند که هر کدام نقش مهمی در توسعه پایدار و موفقیت‌آمیز این حوزه دارند. در ادامه به بررسی آینده فناوری اطلاعات در کشور و اقدامات و برنامه‌هایی که می‌توانند به توسعه فناوری اطلاعات در ایران کمک کنند و زمینه‌ساز پیشرفت‌های بیشتر در این حوزه شوند می‌پردازیم:
توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات
یکی از مهم‌ترین اقدامات، توسعه و بهبود زیرساخت‌های فناوری اطلاعات است. این شامل ایجاد شبکه‌های ارتباطی پرسرعت و پایدار، مراکز داده پیشرفته، و سیستم‌های ابری می‌شود. زیرساخت‌های قوی و کارآمد، پایه و اساس توسعه فناوری اطلاعات را تشکیل می‌دهند و به بهبود کیفیت خدمات و افزایش دسترسی مردم به اطلاعات و خدمات آنلاین کمک می‌کنند.
آموزش و پرورش نیروی انسانی متخصص
سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش نیروی انسانی متخصص در حوزه فناوری اطلاعات ضروری است. این شامل آموزش‌های دانشگاهی، دوره‌های تخصصی، و برنامه‌های آموزشی مداوم برای به‌روز نگه‌داشتن مهارت‌ها می‌شود. تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص، به توسعه و نوآوری در این حوزه کمک می‌کند و زمینه‌ساز پیشرفت‌های بیشتر می‌شود.
حمایت از نوآوری و تحقیق و توسعه
تشویق به نوآوری و تحقیق و توسعه در حوزه فناوری اطلاعات می‌تواند به ایجاد فناوری‌های جدید و بهبود فرآیندهای موجود کمک کند. این امر می‌تواند از طریق ایجاد مراکز تحقیقاتی، حمایت مالی از پروژه‌های نوآورانه، و همکاری با دانشگاه‌ها و شرکت‌های فناوری انجام شود. نوآوری و تحقیق و توسعه، موتور محرک پیشرفت در این حوزه هستند.
توسعه قوانین و مقررات مناسب
ایجاد و به‌روزرسانی قوانین و مقررات مناسب برای حمایت از توسعه فناوری اطلاعات و حفاظت از حقوق کاربران و شرکت‌ها ضروری است. این شامل قوانین مربوط به حریم خصوصی، امنیت سایبری، و حقوق مالکیت فکری می‌شود. قوانین و مقررات مناسب، محیطی امن و پایدار برای توسعه فناوری اطلاعات فراهم می‌کنند.
ترویج فرهنگ استفاده از فناوری اطلاعات
ترویج فرهنگ استفاده از فناوری اطلاعات در جامعه از طریق آموزش عمومی و افزایش آگاهی مردم درباره مزایا و کاربردهای فناوری اطلاعات می‌تواند به پذیرش و استفاده گسترده‌تر از این فناوری‌ها کمک کند. این امر به بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش بهره‌وری در جامعه منجر می‌شود.
توسعه همکاری‌های بین‌المللی
همکاری با کشورهای دیگر و سازمان‌های بین‌المللی می‌تواند به تبادل دانش و تجربیات و دسترسی به فناوری‌های پیشرفته کمک کند. این همکاری‌ها می‌تواند از طریق مشارکت در پروژه‌های بین‌المللی، کنفرانس‌ها، و برنامه‌های آموزشی مشترک انجام شود. همکاری بین‌المللی، فرصت‌های جدیدی برای توسعه فناوری اطلاعات فراهم می‌کند.
انتهای پیام/