«یوم الله» به چه معناست و قرآن و روایات درباره آن چه گفته‌اند؟/ روزی پر از نعمت برای مؤمنان و سراسر نقمت برای کافران و منافقان

به گزارش خبرنگار حوزه معارف اسلامی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه 27 دی‌ماه 22 بار از ترکیب کلمه «ایام الله» استفاده کردند و با محوریت این واژه قرآنی به تحلیل مسائل کشور و منطقه پرداختند. ایشان در خلال خطبه‌ها، روز حضور ده‌ها میلیون در ایران و صدها هزار نفر در کشور عراق و بعضی کشورهای دیگر به پاس خونِ شهید قاسم سلیمانی؛ فرمانده سپاه قدس، در بزرگ‌ترین بدرقه‌ جهان را از ایّام‌الله دانست. رهبر انقلاب اسلامی همچنین روزی هم که موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، پایگاه آمریکایی عین الاسد را در هم کوبید، را هم یکی از ایّام‌الله معرفی کرد.

این گزارش تلاش کرده است تا این واژه که مورد توجه مقام معظم رهبری بود را در قرآن و روایات مورد بررسی قرار دهد و برخی از مصادیق ایام الله در تاریخ و در طول انقلاب اسلامی را اجمالاً معرفی کند. با ما همراه باشید.

همه روزها روز خدا و از ایام الله است، اما قرار گرفتن کلمه «الله» در کنار کلمه «ایام» و ترکیب «ایام الله» طبق آیات قرآن و روایات به روزهای خاصی اشاره دارد که در آنها اتفاقات مهمی روی داده است و یا به علل دیگر، از اهمیت خاصی برخوردار هستند. همان‌گونه که همه مکان‌ها متعلق به خدا است، اما اضافه شدن بیت به الله اشاره به عظمت و جایگاه والای کعبه بوده که «بیت الله» لقب گرفته است.

«یوم الله» در قرآن و روایات

واژه «ایام الله» دو مرتبه تصریحاً در قرآن آمده است. در آیه 5 سوره ابراهیم آمده است؛ «وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیامِ اللَّهِ إِنَّ فی ذلِکَ لآیاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ»؛ «و روزهای خدا را به آنان یادآوری کن که قطعاً در این [یادآوری]، برای هر شکیبای سپاسگزاری عبرت‌ها است».

بار دوم در آیه ۱۴ سوره جاثیه؛ «قُلْ لِلَّذینَ آمَنُوا یغْفِرُوا لِلَّذینَ لا یرْجُونَ أَیامَ اللَّهِ لِیجْزِی قَوْمًا بِما کانُوا یکْسِبُونَ»؛ «به کسانی که ایمان آورده‌اند، بگو تا از کسانی که به روزهای خدا امید ندارند در گذرند، تا [خدا هر] گروهی را به [سبب] آنچه مرکب می‌شده‌اند به مجازات رساند».

مفسران در تفسیر ایام الله دیدگاه‌های مختلفی مطرح کرده‌اند. گروهی بر این عقیده‌اند که ایام الله روزهای پیروزی پیامبران و پیروان آنان است که در آن روزها انواع نعمت‌های الهی شامل حال آنها شده است؛ مانند رهایی قوم حضرت موسی(ع) از دست فرعونیان، بیرون آمدن قوم حضرت نوح (ع) از کشتی نوح و برخورداری آنان از نعمت‌ها و رهایی حضرت ابراهیم(ع) از آتش. عده‌ای دیگر معتقد هستند ایام الله اشاره به روزهایی است که خداوند بر اقوام سرکش مانند قوم عاد و ثمود عذاب نازل کرده است.

دیدگاه برخی دیگر درباره تفسیر ایام الله این است که این واژه هم به‌معنای عذاب خداوند است و هم به نعمت اشاره دارد. به عقیده اینان، «ایام اللّه» تمام روزهای دارای عظمت در تاریخ زندگی بشر است؛ هر روزی که یکی از فرمان‌های خدا در آن چنان درخشیده که بقیه امور را تحت‎الشعاع خود قرار داده است.

برخی از مفسران هم گفته‌اند، میان این دیدگاه‌ها اختلافی وجود ندارد؛ زیرا نعمت‌دادن به مؤمن در حکم عذاب‌دادن کافر است و این ایام برای قومی نعمت و برای قومی دیگر عذاب است؛ چنانچه بر پایه همین نظر در تفسیر نمونه آمده است که هر روز که در آن فصل تازه‌ای در زندگی انسان‌ها گشوده و درس عبرتی به آنها داده شده است، مانند ظهور یک پیامبر یا نابودی یک پادشاه ظالم و مشرک، جزء ایام الله است.

آنچه از مجموع نظرات مشخص است، یوم اللّه به منزله یک سکه با دو روی متفاوت است که یک روی آن، نعمت و روی دیگر آن، نقمت است. نعمت است برای مؤمنین و نقمت و عذاب برای متمرّدان است. یک طرف آن رضای الهی است و طرف دیگر خشم شیطان است. از این رو یوم اللّهِ بعثت و نصرت مسلمانان در جنگ‌ها و نصب خلافت، یوم اللّهِ انعام الهی است؛ همان طور که یوم اللّهِ عذاب فرعونیان و ستمگران، یوم اللّه انتقام الهی است.

«یوم الله» روز پیروزی حق بر باطل 

در احادیث و روایات مصادیقی برای ایام الله ذکر شده است. شیخ طوسی از رسول اکرم(ص) نقل کرده است که مراد از روزهای خداوند، روز نزول نعمت‌ها، بلاها و عذاب‌های خداوند است.

حضرت علی(ع) نیز در موارد مختلف، ایّام اللّه را متذکر می‌شود و به بزرگداشت آنها می‌پردازد و یادآوری ایّام اللّه را از اوصاف بندگان خداوند می‌شمارد و می‌فرمایند: «همواره برای خداوند در پاره‌ای از زمان، بعد از پاره دیگر و در روزگاری که آثار شرایع در آنها گم گشته است، بندگانی است که روزهای خدا را (به مردم) یادآوری می‌نمایند و (آنان را) از عظمت و بزرگواری او می‌ترسانند». آن حضرت به یادآوری ایّام اللّه دستور می‌دهد و در نامه‌ای به قثم بن عباس، که کارگزار وی در مکه بود، می‌آورد: «حج را با مردم برپا دار و آنها را به روزهای خداوند یادآوری نما».

روزهای وقوع اتفاقات مختلفی در قرآن و روایت به عنوان ایام الله ذکر شده است که برخی از آنها به شرح زیر است: روز بعثت انبیا، یوم اللّه بت شکنی ابراهیم(ع) و پیامبر اسلام(ص)، یوم اللّه طوفان نوح(ع)، یوم اللّه عذاب قوم ثمود، یوم اللّه بعثت پیامبر اکرم(ص)، یوم اللّه نزول قرآن کریم، یوم اللّه هجرت، یوم اللّه غدیر خم، یوم اللّه میلاد رسول اکرم(ص)، یوم اللّه قیام قائم(عجّ)، یوم اللّه عید فطر، یوم اللّه جنگ بدر، یوم اللّه وفات، یوم اللّه قیامت و یوم اللّه انتقام از فراعنه.

ایام الله در دوران پس از انقلاب اسلامی ایران

امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران، برخی از روزهای مهم و سرنوشت‌ساز در تاریخ انقلاب اسلامی را با عنوان ایام الله یاد کرده است.

امام خمینی(ره) درباره ایام الله گفته است: «قضایایی که در ایام الله رخ داده است، برای تاریخ و انسان‌ها در طول تاریخ آموزنده و بیدارکننده است. حوادث بزرگ تاریخ که قرآن مجید هم از بعضی از آنها یاد کرده است، سرمشقی پربرکت برای ساختن جامعه‌ها و اشخاص و جامعه عصر ما است که عصر انقلاب است... و شاهد بسیاری از حوادث بزرگ که باید آنها را ایام الله محسوب کنیم و به ذکر آنها و تذکر آن ایام بپردازیم».

۱۵ خرداد؛ عزای عمومی برای همیشه 

پس از دستگیری امام خمینی(ره) به خاطر سخنرانی وی در مدرسه فیضیه علیه رفتارهای محمدرضا پهلوی شاه مردم در 15 خرداد سال 1342 در چندین شهر تجمع و راهپیمایی کردند. اعتراضات در برخی شهرهای ایران مثل قم، تهران و ورامین به خشونت کشیده شد و تعدادی از مردم توسط رژیم ستم‌شاهی کشته و مجروح شدند.

امام خمینی(ره)، به‌دلیل کشته شدن جمعی از مردم، این روز را برای همیشه عزای عمومی اعلام کرد. ۱۵ خرداد در تقویم جمهوری اسلامی ایران تعطیل رسمی است.

۱۷ شهریور سال ۱۳۵۷؛ جمعه سیاه

هفدهم شهریور سال ۱۳۵۷ یکی از نقاط عطف تاریخ انقلاب اسلامی محسوب می‌شود که جدایی میان مردم و حکومت را عمیق‌تر کرد و نشان‌دهنده استیصال و ناتوانی رژیم پهلوی برای مقابله با نهضت امام خمینی(ره) بود.

در ۱۳ شهریور تظاهرات و راهپیمایی بزرگی علیه رژیم شکل گرفت که تا ۱۶ شهریور نیز ادامه داشت. روز 17 شهریور با وجود اعلام حکومت نظامی، ده‌ها هزار نفر از صبح همان روز تمامی خیابان ژاله تا پشت بهارستان از جمعیت پر بود. یگان‌هایی‌ از عمال پهلوی در میدان و خیابان ژاله (شهدا) مستقر شدند و ساعاتی بعد از آن برخورد شدیدی با مردم داشتند و تلفات سنگینی را به جمعیت وارد کردند.

امام خمینی(ره) بعد از این رویداد تلخ، بیانیه‌ای صادر و با بازماندگان حادثه ابراز همدردی کردند. حوادث تلخ این روز اثرات و پیامدهای بسیاری در فضای سیاسی کشور ایجاد کرد و به پیروزی رسیدن انقلاب اسلامی را تسریع کرد.

22 بهمن روز پیروزی انقلاب اسلامی ایران

ایران در  12 تا 22 بهمن ماه سال 1357، یکی از دوره های استثنایی تاریخ سیاسی جهان را گذرانید. درنهایت در روز 22 بهمن 1357مبارزه پانزده ساله ملت مسلمان ایران به رهبری امام خمینی (ره) به ثمر رسید نظام ستمشاهی فرو ریخت و با سرنگونی نظام  شاهنشاهی، انقلاب شکوهمند اسلامی ایران پیروز گردید.

۱۲ فروردین، روز جمهوری اسلامی

روز ۱۲ فروردین در تقویم ایران روز جمهوری اسلامی نامگذاری شده و تعطیل رسمی است. در این روز نتایج همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران رای آری 98/2 درصد اعلام شد. امام خمینی(ره) از این روز به‌عنوان «ایام الله» یاد می‌کرد.

یوم الله 9 دی، روز بصیرت و میثاق امت با ولایت

در سال 1388 و در پی برگزاری انتخابات خرداد ماه آشوب‌های خیابانی در تهران و دیگر نقاط کشور با حمایت برخی کشورهای بیگانه شکل گرفت. ۱۶ آذر همان سال و در روز عاشورای حسینی بی‌حرمتی به امام حسین(ع) توسط اغتشاش‌گران باعث لبریز شدن صبر ملت شد که نتیجه آن انفجار خیره کننده حضور طیف‌ها، رنگ‌ها و اقشار مختلف مردم و سیاسیون شد تا با برپایی حماسه ۹ دی جلوی چنین اقدامات و حرکت‌های ساختارشکنانه‌ای ایستاده و اعلام کنند که مردم ایران اسلامی فارغ از دسته بندی‌های سیاسی و مشکلات و کاستی‌ها در کشور، در پایبندی به اسلام، انقلاب و ولایت فقیه با هیچ کسی تعارف ندارند.

مردم ولایت‌مدار و بصیر ایران اسلامی در یوم الله 9 دی ماه سال 88 با حضور بی‌نظير خود، یکی از بزرگترین، باشکوه‌ترین و البته مهم‌ترین راهپیمایی سراسری پس از پیروزی انقلاب اسلامی را رقم زدند. حماسه ماندگار نهم دی‌ماه در سال 1390 رسماً وارد تقویم ایران و در مناسبت‌های سالانه «روز بصیرت و میثاق امت با ولایت» نامگذاری شد.

روز تشییع شهید سردار قاسم سلیمانی و روز انتقام سخت یوم الله است

پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی به دست تروریست‌های آمریکایی میلیون‌ها ایرانی و هزاران نفر در کشورهای مختلف منطقه و جهان در مراسم‌ و برنامه‌هایی که ویژه این شهید برگزار شد حاضر شدند که رهبر انقلاب اسلامی روزهای این حضور عظیم را جزء ایام الله عنوان کرد.

مقام معظم رهبری در بخش دیگری از بیانات خود روز حمله موشک‌های سپاه پاسداران ایران را به پایگاه آمریکایی که موجب از بین رفتن هیمنه آمریکا در منطقه بود را نیز یوم الله معرفی کرده و این پیروزی را ناشی از قدرت خدا دانست.

انتهای پیام/4028/پ