وقتی تعزیه‌خوان‌ها چراغ نمایش‌های آیینی را روشن نگه می‌دارند

به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، نفیسه اسماعیلی- این شب‌ها روبروی تئاتر شهر غوغایی برپا است، آیین‌های سوگواری امام حسین (ع) در محرم ۱۴۰۲ توسط تعزیه‌خوان‌ها، نقال‌ها و پرده خوان‌های عاشق اهل بیت (ع) در محوطه باز تئاتر شهر با عنوان «نوای عرشیان و مشق فرشیان» درحال برگزاری است. این‌ها مجالس تکیه، حسینیه و مسجد نیستند، نمایش‌های آیینی‌اند که با هنر هنرمندان مردم علاقه‌مند را جلد خود کرده است.

سه شب از اجرای این برنامه‌ها در محوطه باز تئاتر شهر می‌گذرد و در این سه شب حجه الوداع و شهادت حضرت مسلم اجرا شده است و در شب‌های پیش رو نیز بریور جعفر، وهب نصرانی، حضرت حر (ع)، حضرت قاسم، حضرت علی اکبر (ع)، حضرت عباس و در نهایت نیز امام حسین (ع) اجرا می‌شوند.

غروب‌های دلگیر ماه محرم در این شب‌ها و در فضای باز پارک دانشجو و محوطه تئاتر شهر با این مراسم‌ها که در کنار تعزیه و تعزیه خوان‌ها، آیین‌های سنج و دمام زنی نیز برپا می‌شود، دل و جان را می‌شوید و با خود به کربلا می‌برد.

تعزیه‌خوانی که تعزیه‌های غریب اجرا می‌کند

عنایت قاسمی تعزیه خوان پیشکسوت در این شب‌ها سه تعزیه خوانی «بریر و جعفر»، «وهب نصرانی» و «قاسم بن الحسن» را اجرا می‌کند و می‌گوید: تاکنون بیش از ۴۵۰ تعزیه داشتم، تعزیه خوانی در واقع هنر خانوادگی ما است، زنده یاد علاءالدین قاسمی پسرعموی من بود که از مطرح‌ترین تعزیه خوانان کشور است، من نیز از دوازده سالگی تعزیه خوانی کردم و از چهل سال پیش به جمع آوری نسخ تعزیه نیز پرداختم تا اینکه پس از زنده یاد هاشم فیاض تنها تعزیه خوانی باشم که به اجرای تعزیه‌های غریب پرداخته است.

وی می‌افزاید: بیست سال است که به عنوان معین‌البکا کارگردان مجالس تعزیه هستم و سه مجلس نیز در این شب‌ها دارم. مجالس «بریر و جعفر» و «وهب نصرانی» از مجالس غریب هستند مثلا مجلس تعزیه «بریر و جعفر» آخرین بار صد سال پیش توسط آقای توکلی در تکیه شاپور اجرا شد. بریر و جعفر دو برادر مخالف امام حسین (ع) بودند که در شب عاشورا به لشکر امام پیوستند و شهید شدند. به نظر من تعزیه مادر تمام هنر‌ها است که برای نسل جوان می‌تواند جذاب باشد منتها باید بدان بپردازیم.

مهدی صفاری نژاد، مدیرکانون نمایش‌های آیینی و سنتی و مسئول برپایی این ویژه نامه در تئاتر شهر نیز می‌گوید: این برنامه‌ها با پیشنهاد مدیرکل هنر‌های نمایشی و حمایت انجمن هنر‌های نمایشی راه افتاده است که ده شب نیز ادامه دارد و نقالان و تعزیه خوانان زیادی را در این برنامه خواهیم داشت. تلاش کردیم برای مجالس از هنرمندان با تجربه استفاده کنیم البته از نسل جوان هم در نقالی غافل نشدیم. مرشد محسن میرزاعلی، حسین ظاهری، رسول میرزاعلی، مسعود نوری فرد و محمدرضا معجونی از نقالان این برنامه هستند. تعزیه‌ها هم ابوالفضل احمدی، عنایت الله قاسمی، مهدی دریایی و احمد عزیزی را خواهد داشت.

وی می‌گوید: تلاش داریم یاد زنده یاد علاءالدین قاسمی، حاج تقی عزیزی ویوسف عزیزی را زنده نگه داریم. خداراشکریم با وضعیت جدید ساماندهی محوطه تئاتر شهر بهتر می‌توانیم پذیرای مردم باشیم.

سومین روز از برگزاری این برنامه نیز با اجرای نوای عاشورایی توسط گروه «ساحل عاشوراییان» و با نواختن سنج و دمام در محوطه باز تئاتر شهر آغاز می‌شود. پس از پایان اجرای این نوای عاشورایی، نوبت به اجرای مجلس نقالی و پرده‌خوانی می‌رسد. پرده‌خوانی و نقالی شب سوم بر عهده رسول میرزاعلی است که با نقلی از عاشورا و حماسه کربلا و گریزی به حضور مار غاشیه در پرده نقل، مجلس را به پایان می‌رسد. مجلس تعزیه‌خوانی مانند شب‌های پیشین با حضور کاظم نظری مدیرکل هنر‌های نمایشی، شهرام کرمی و جمع کثیری از مردم و آغاز می‌شود.

مرشد محسن میرزاعلی یکی از نقالان مطرح کشور است، هر جایی که نام امام علی (ع) و امام حسین (ع) در میان باشد، ایشان هم گوشه‌ای از کار را می‌گیرند. میرزاعلی می‌گوید که هنرمندان پای کار امام حسین (ع) هستند، نقالی، تعزیه و روایتگری یکی از هنر‌هایی هستند که ثبت یونسکو شده است. امروزه جوانان ما زیاد درگیر هنر‌های غربی شده‌اند هرچند که آن هم شاید در بخشی بد نباشد، اما بهرحال هنر ایرانی هم باید شناسانده شود چرا که چیزی از غرب کم ندارد که اصیل‌تر هم هست. خود خارجی‌ها بسیار علاقه‌مند به نقالی و تعزیه‌خوانی ما هستند و زمانی که خارج از کشور اجرا می‌کنیم مبهوت آن می‌شوند.

وی همچنین می‌افزاید: هنر تعزیه باعث می‌شود که بچه‌های ما از کودک تا نوجوان با زبان هنر با مصائب کربلا و اتفاقات آن روز‌ها آشنا شوند و خودش یک کلاس درس محسوب می‌شود نباید از آن غافل شویم. این موضوعات را باید کارگردان‌های هنری ما هم در نظر بگیرند.

ویژه‌برنامه «نوای عرشیان و مشق فرشیان» به همت اداره کل هنر‌های نمایشی، انجمن هنر‌های نمایشی ایران و مجموعه تئاتر شهر از ۲۸ تیر تا ۶ مرداد در سه بخش تعزیه، نقالی و پرده‌خوانی در محوطه باز مجموعه تئاتر شهر اجرا می‌شود.