کار شبانه‌روزی؛ لازمه عبور موفق مرتضوی از گردنه‌های سخت وزارت کار

گروه اقتصاد خبرگزاری آنا ـ رسول سلیمانی: وزارت «تعان، کار و رفاه اجتماعی» با بالاترین سطح تعامل با مردم، پیشانی دولت در ارتباطات مردمی است. در اهمیت این وزارت خانه همین بس که یکی از زیرمجموعه‌های آن، سازمان تامین اجتماعی است. این سازمان به ۴۵ میلیون نفر در حوزه درمان خدمات رایگان می‌دهد و وظیفه پرداخت حقوق ۴ میلیون نفر مستمری بگیر و ۲۰۰ هزار نفر بیکار را که حقوق بیکاری دریافت می‌کنند، بر عهده دارد.

با توجه به موارد بالا باید دقت داشت که فعالیت‌های اقتصادی این وزارت خانه یک الزام برای بقای سازمان بین النسلی تامین اجتماعی است. اما وظایف وزارت کار بزرگتر از حیطه درمان و بازنشستگی است این وزارت خانه در زمینه‌های توسعه کارآفرینی، رفاه اجتماعی، امور تعاون و موارد فرهنگی و اجتماعی نیروی کار نیز مشارکت و فعالیت دارد که ما اینجا بیشتر به جنبه‌های اقتصادی آن خواهیم پرداخت.

شرکت‌های زیرمجموعه وزارت کار در تمامی زمینه‌های اقتصادی از جمله دارو، سیمان، سرمایه گذاری، ارتباطات، کشتیرانی تا پتروشیمی فعالیت اقتصادی و سازنده دارند

شرکت‌های زیرمجموعه وزارت کار در تمامی زمینه‌های اقتصادی از جمله دارو، سیمان، سرمایه گذاری، ارتباطات، کشتیرانی تا پتروشیمی فعالیت اقتصادی و سازنده دارند. این تنوع فعالیت‌ها باعث می‌شود وزیر کار وزارت خانه‌ای در اشل یک کشور را در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی مدیریت کند.

ذوابعاد بودن و درک مفاهیم اقتصادی خرد و کلان از استارت آپ‌ها تا نظارت بر شرکت‌های سرمایه گذاری قسمت کوچکی از حوزه وظایف وزیر جدید «تعاون، کار و رفاه اجتماعی» خواهد بود. برای ملموس‌تر شدن حجم فعالیت‌های اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در یک قلم می‌توان از اَبَر هلدینگ شستا با دارایی ۴ میلیارد و ۸۷۵ میلیون دلاری نام برد که ۵ درصد از بازار سرمایه را در اختیار دارد.

**مبارزه با بیکاری اولویت اول وزارت کار

آنچه کارشناسان نیز به آن اذعان دارند و آن را اصلی‌ترین اولویت وزارت کار می‌دانند این مهم است که جمعیت بیکار نباید بیش از این رشد داشته باشد، چرا که این تیغ دو لبه از دو سو به وزارت کار صدمه وارد می‌کند: در وهله اول تعداد افرادی که حق بیمه خود را به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌کنند کاهش می‌یابد و بر این اساس گردش مالی سازمان نیز افت می‌کند. این امر چرخه حقوق بازنشستگان و بیمه گران را مختل می‌کند و در مرحله بعد سوبسید‌های آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور که یکی از سازمان‌ها زیرمجموعه وزارت کار است بی نتیجه می‌ماند.

در اینجا به معضلات اجتماعی از جمله افزایش بزهکاری در نیروی کار که متاثر از این پیشامد است اشاره نمی‌کنیم، اما باید دقت کرد که یکی از وظایفی که بر عهده وزیر کار گذاشته شده، صیانت از نیروی کار است. تعداد کل آموزش‌های برگزار شده سازمان فنی و حرفه‌ای کشور در تیرماه ۱۴۰۰ بیش از ۱۸۸ هزار و ۷۶۰ نفر دوره بوده که به عدد ۲۳۴ هزار و ۶۵۵ نفر دوره در تیر ماه ۱۴۰۱ افزایش یافته است. این رشد ۲۴ درصدی در آموزش، نرخ بیکاری را کاهش نداده است علی اوسط هاشمی، معاون وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی می‌گوید فقط ۶۰ درصد از مهارت آموزان به بازار کار راه می‌یابند.

پس صرف رشد آموزش برای مقابله با بیکاری کافی نیست. وزیر کار باید با بازو‌های مالی وزارت کار، بزرگترین مشکل دانش آموختگان که مساله دریافت تسهیلات بانکی است را بر طرف کند. مدیریت جزیره‌ای سبب شده است تا هر سازمان وظیفه خود را در کاغذ به خوبی انجام دهد، اما خروجی مطلوب که کاهش بیکاری است حاصل نشود.

برای نمونه بانک توسعه تعاون یکی از دستگاه‌های مالی زیرمجموعه وزارت کار است و وظیفه تخصیص منابع و کمک به تأمین سرمایه کارآفرینان به منظور ایجاد اشتغال جدید را دارد و دارای چندین شعبه و بودجه کافی برای این کار است، اما با تحقیقات میدانی ما اعطای تسهیلات را منوط به داشتن ضامن می‌داند. گویا تنبلی سایر بانک‌ها به بانک‌هایی وزارت کار نیز رسوخ کرده است.

طرح یک مدل از اعطای تسهیلات برای ۳۰ بانک مستقر در کشور حتما فشل خواهده بود و اینطور نیز هست بانک‌های که ماهیت آن‌ها برای افزایش کارایی بوده است استحاله شده اند و تبدیل به بنگاه خدمات مالی برای کارمندان بانک شده اند.

فقدان ابتکار عمل برای ایجاد شغل در تمامی کشور به وضوح دیده می‌شود. این موضوع یکی از پیچیده‌ترین کارویژه‌های صولت مرتضوی خواهد بود

فقدان ابتکار عمل برای ایجاد شغل در تمامی کشور به وضوح دیده می‌شود. این موضوع یکی از پیچیده‌ترین کارویژه‌های صولت مرتضوی خواهد بود کاری که وزیر پیشین نتوانست از عهده آن بر بیاید. ایجاد شغل نیاز به انواع دستگاه‌های اجرایی و نظارتی دارد که خوشبختانه همه‌ی این‌ها در وزارت کار تجمیع شده اند.

بانک توسعه تعاون، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، صندوق کارآفرینی امید و آموزش عالی علمی کاربردی مهارت ترکیب رویایی است که اگر یک تیم را تشکیل دهند ۱۰۰ درصد خروجی آن ایجاد شغل خواهد بود. این ۴ نهاد پتانسیل آن را دارند تا با هم به یک ماموریت مشترک برسند و اقدام به ساخت اتاق کار‌های متفاوت کنند که مقررات زدایی و تسهیل گری وظیفه آن باشد.

**یک شرکت ایرانی به اندازه یک سوم اقتصاد ارمنستان

صولت مرتضوی اگر نیمی از توان خود را صرف تولید شغل کند باید قسمت اعظمی از برنامه اش را برای غول ۳۴ هزار میلیارد تومانی تامین اجتماعی یعنی شستا بگذارد این شرکت در عرضه اولیه بورس درخشان نشان داد و تا ۶ برابر افزایش قیمت را تجربه کرد، اما به یکباره با ریزش بازار افت عجیبی کرد و ۶۷ درصد کاهش قیمت داشت که هنوز نیز جبران نشده است.

شستا به دلیل این که سهم عرضه اولیه بود عمده‌ی سهامدارانش آحاد مردم بودند و، چون یکی از بزرگترین شرکت‌های بورسی است سرمایه زیادی از تمام دهک‌های اقتصادی کشور در این شرکت انباشته شده است که متاسفانه با ریزش شدید بازارمالی به محاق رفته است.

صولت مرتضوی باید برای احیای وجهه‌ی شستا این شرکت بزرگ و کارآمد که تخصصی در حوزه‌های استراتژیک کشور سرمایه گذاری می‌کند برنامه‌ای ترتیب دهد.

بهترین حرکت در ریبرندینگ شستا بیمه کردن قیمت سهم است تا بیش از این ضرری بر سهامدار تحمیل نشود و زمینه‌ی افزایش قیمت سهام ایجاد شود. شستا را نمی‌توان فقط در بورس خلاصه کرد، اما ضروری است که سرمایه گذاران اصلی آن، مردم مورد توجه ویژه قرار گیرند.

شرکت لوازم خانگی پارس فرزند خلف شستا که نادیده گرفته شد. زمانی در خانه هر ایرانی یک تلویزیون پارس می‌درخشید و فروش محصولات پارس رونق فراوانی داشت، اما ناگهان با حضور محصولات کره‌ای این نشان تجاری معروف و محبوب کنار رفت

شرکت لوازم خانگی پارس فرزند خلف شستا که نادیده گرفته شد. زمانی در خانه هر ایرانی یک تلویزیون پارس می‌درخشید و فروش محصولات پارس رونق فراوانی داشت، اما ناگهان با حضور محصولات کره‌ای این نشان تجاری معروف و محبوب کنار رفت.

شاید در نگاه اول این فقدان حضور در بازار‌های داخلی و خارجی آنچنان به چشم نیاید، اما وقتی به آمار‌های موسسه‌ی تحقیقاتی Reed Electronics نگاه می‌کنیم متاسف خواهیم شد. به نوشته‌ی این موسسه شرکت سامسونگ در سال ۲۰۱۹ در رسته‌ی بازار لوازم خانگی فقط در بازار ایالات متحده توانسته است ۵ میلیارد و دویست میلیون دلار صادرات داشته باشد.

این رقم اختلاف ۴۵۰ میلیون دلاری برابر با کل ارزش شستا با انبوهی از شرکت‌های زیرمجموعه است. سرمایه گذاری نکردن در بخش تحقیق و توسعه آفت شرکت‌های ایرانی و علت موفقیت شرکت‌های بین المللی است. آنچه برند پارس را با آن محصولات پیشرو به انزوا کشیده است تکرار تولید محصولات موفق و عدم تغییر در مدل هاست تا آنجا که وقتی به سایت این شرکت رجوع می‌کنیم محصولات حال حاضر شرکت فرقی با محصولات سی سال پیش نمی‌کند.

صولت مرتضوی به عنوان وزیری که انبوهی از شرکت‌های دولتی را در دست دارد باید موج سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه را در اولویت‌های شرکت‌های زیرمجموعه خود قرار دهد و همچنین همکاری با شرکت‌های دانش بنیان را برای توسعه محصولات همه شرکت‌های زیرمجموعه تسریع کند. آنچه از شستا و شرکت‌های زیر مجموعه گفته می‌شود به اندازه یک سوم کل تولید ناخالص داخلی کشور ارمنستان است که ما به دلیل مختصر بودن مقاله به شرکت پارس بسنده کردیم.

** نوسازی ماشین آلات و بهینه کردن دستمزد راهبرد افزایش تولید

بهره وری پرتابگر کارفرمای ایرانی به فراتر از منحنی امکانات تولید است. اختلاف درآمد کشور‌هایی مانند ژاپن و ایران صرفا در نوع محصول نیست بلکه عامل اصلی تفاوت در میزان تولید ناخالص داخلی، سرعت در تولید است. با بالارفتن بهره وری، تولید برای کارفرما موضوعیت پیدا می‌کند و سود با رابطه مستقیم افزایش پیدا می‌کند. از عوامل موثر در ارتقای بهره وری آموزش و بروزرسانی ماشین آلات است، در بخش آموزش الحمدا... در کشور ما نهاد‌های قدرتمندی داریم، اما در بروزرسانی ماشین آلات تولیدکنندگان، بسیار ضعیف عمل کرده ایم از سری وظایف وزارت کار کمک به کارفرما به عنوان نهاد تولیدکننده‌ی شغل از واجبات است.

توصیه می‌شود برای بیمه کردن و افزایش تولید به شرکت‌های صنعتی از طرف بانک توسعه تعاون فراخوانی داده شود تا برای بروزرسانی و ارتقای ماشین آلات اقدام کنند این حرکت موهبت‌هایی زیادی دارد که فقط یکی از آن‌ها افزایش تولید است از اصلی‌ترین اتفاقات این کار کاهش مصرف سوخت و سرریز شدن دانش وارداتی در بدنه‌ی صنعت خواهد بود.

دستمزد نامتعادل کارگران با عرضه بیش از حد نیروی کار اتباع حاصل شده است. شاید این اتفاق به مذاق سازند‌های ساختمان خوش بیاید، اما قاچاق را در کشور رونق داده و تولید داخلی را متضرر کرده است

نظارت بر اتباع افغانستانی امری زمانبر، اما راهبردی است. نیروی کار افغانستانی تعادل عرضه و تقاضای بازار کار را به هم ریخته است و قیمت کارگر ساختمانی را به شدت متاثر کرده است. مهاجرت نیروی کار غیر متخصص از کیفیت تولید داخل کاسته است و دستمزد کارگران فصلی را به شدت پایین آورده است. این موضوع سبب شده تا کارگران شهرستان‌های مرزی که در فصول گرم سال برای کار به شهر‌های بزرگ رجوع می‌کردند میزان حقوق پرداختی بازار را بهینه نیابند و قاچاق را شغل خود قرار دهند. دستمزد نامتعادل کارگران با عرضه بیش از حد نیروی کار اتباع حاصل شده است. شاید این اتفاق به مذاق سازند‌های ساختمان خوش بیاید، اما قاچاق را در کشور رونق داده و تولید داخلی را متضرر کرده است، همچنین نظم بازار از تعادل خارج شده و سازنده بیشتر از حق خود سود می‌برد که به ضرر کارگران است.

وزارت کار باید به کمک ستاد دستمزد که از زیرمجموعه‌های وزارت کار است اولا استخدام نیروی بدون مدارک هویتی مشخص و تعریف شده را ممنوع کند، ثانیا مانند ترکیه که اولویت با نیروی ترک است به ازای ۵ نیروی ایرانی اجازه‌ی استخدام یک خارجی را بدهد.

** توزیع سبد کالا، یارانه پرطرفدار دولتی

کالای کوپنی با این که مغضوب علیه رسانه‌ها و یکسری از اقتصاددانان با نظرات شاذ است، اما بین اقشار ضعیف و نیمه متوسط جامعه همچنان جذاب بوده و مقبولیت دارد. توزیع کالا سوای تاثیر روانی مثبت در روحیه‌ی جامعه هدف، یک جنبه‌ی اساسی دیگر نیز دارد.

اقشار مستضعف جامعه به دلیل فشار فقر، توانایی دسترسی به کالا‌های با کیفیت مناسب را ندارند و در صورت پرداخت یارانه به صورت نقدی نیز، به علت مشکلات فراوان زندگی به سمت خرید کالای مطلوب نمی‌روند.

وزارت «تعاون، کار و رفاه اجتماعی» به عنوان متولی بهبود سازوکار توزیع سبد کالا باید بر احیای این سیاست اقتصادی با وجود همه‌ی فشار‌ها ایستادگی کند؛ و ترتیبی داده شود تا سبد کالا مختص به چند کالای خاص نباشد چرا که با این سیاست یکسری از کالا‌های تولید شده مازاد به چرخه‌ی مصرف باز می‌گردد و از تولید داخل نیز حمایت می‌شود. مشکلات عدیده‌ای بر سر راه این مدل پرداخت یارانه نقدی وجود دارد که بزرگترین آن نحوه‌ی توزیع کالا است که وزارت کار می‌تواند با همکاری فروشگاه‌های زنجیره‌ای که در سراسز کشور وجود دارند این مشکل را بر طرف کند.

انتهای پیام/