هجمه‌کنندگان به زبان فارسی اصل هویت ملی را نشانه گرفته‌اند

به گزارش خبرنگار گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، در ابتدا مراسم افتتاحیه پس از قرائت آیاتی چند از قرآن مجید خانم باران نیک اندیش به اجرای نقالی از شاهنامه فردوسی پرداخت سپس دکتر محمود جعفری دهقی رئیس و دبیر علمی نخستین کنگرۀ ملی ایران‌شناسی ایران به قرائت متن سخنرانی خود درباره تاریخ ایران و اهمیت این کنگره در صیانت از تاریخ و فرهنگ ایران پرداختند.
جعفری دهقی ابتدا به چگونگی شکل‌گیری فرهنگ سه هزارساله ایران و پدید آمدن علومی، چون فلسفه، نجوم و طب و چگونگی انتقال آن به جهان غرب چه در دوران باستان و چه در دوران اسلامی اشاره کردند و در نهایت در خصوص اهمیت این کنگره تاکید کردند: بدیهی است نگاهبانی و صیانت از این تمدن عظیم، تمدنی که اینک بار سنگین درخت تناور هزاران ساله بر خود دارد، کاری خرد نخواهد بود و مسؤلیت و خویشکاری ما در این باره بسیار گران است. به همین روی، انجمن ایران‌شناسی ایران نخستین کنگرۀ ملی ایران‌شناسی ایران را با استعانت از ایزد یکتا و استادان و پژوهشگران گرانقدر ایران، آغاز نمود. امید که این راه ارجمند تا سال‌های سال استمرار یابد و به این ترتیب گامی در شناخت سرزمین کهن سال و گرامی ایران عزیز برداشته شود.

در ادامه اصغر دادبه در مراسم گشایش کنگره ملی ایرانشناسی، با اشاره به جایگاه ویژه زبان و ادبیات در ایرانشناسی تاکید کرد: بزرگترین محققان ایرانی کسانی بوده‌اند که زبان مادری آنها فارسی نبوده است؛ اما این امر، چیزی از جایگاه ویژه زبان فارسی به مثابه زبان ملی ایران نمی‌کاهد.

وی ادامه داد: یکی از سوال‌های اساسی در یونان باستان، این بود که اصل اشیا چیست. ارسطو معتقد بود، هر پدیده از ماده و صورت تشکیل شده است و ابن سینا هم از این نظر، پیرو ارسطو بود. بر اساس این دیدگاه، ماده، مبهم است و صورت که بر آن عارض می‌شود، تشخص و تعین پیدا می‌کند.

دادبه تاکید کرد: هویت ملی نیز مانند ماده است و وقتی زبان ملی به مثابه صورت بر آن عارض می‌شود، هویت ملی نیز تشخص و تعین می‌یابد. اهمیت زبان را زمانی بیشتر در می‌یابیم که بدانیم سهروردی معتقد بود ماده، اصل نیست و اصل و حقیقت هر چیز، صورت است. در واقع، هجمه‌کنندگان، حقیقت و اصل هویت ملی ایرانی را نشانه گرفته‌اند که به زبان فارسی می‌تازند.

این استاد دانشگاه، با مذموم دانستن کپی یا مونتاژ کردن مقالات تحقیقی از دانشجویان و پژوهشگران جوان خواست عاشق موضوعی باشند که درباره‌اش تحقیق می‌کنند.

وی گفت: اگر علامه قزوینی به موضوع تحقیقش به مثابه محبوب و معشوق نمی‌نگریست، نمی‌توانست برای تصحیح یک متن، سال‌ها در کتابخانه‌ها وقت بگذارد.

اصغر دادبه، سپس درباره معنای عام و معنای خاص ایرانشناسی توضیحاتی داد و گفت: وقتی «ایران» موضوع اصلی باشد و از دانش‌های دیگر برای مطالعه و شناخت ایران استفاده کنیم، پا در حیطه ایرانشناسی به معنای اخص گذاشته‌ایم. بنابراین، ایرانشناس الزاما تاریخ‌دان یا جغرافی‌دان نیست، اما از دانش تاریخ، جغرافیا و... برای مطالعه ایران استفاده می‌کند.

* مطالعات زبانی در ایران‌شناسی

در ادامه این همایش دومین نشست از سلسله نشست‌های اولین کنگره ایران‌شناسی خانه اندیشمندان علوم انسانی با عنوان «مطالعات زبانی در ایران‌شناسی» با حضور پژوهشگران ایران‌شناسی در تالار حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی گزار شد. ریاست این نشست بر عهده دکتر محمد زیار استاد زبان ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات بود.

* زبان‌شناسی میدانی در ایران

دکتر النا مولچائوا ایران‌شناس روس و پژوهشگر گروه زبان‌های ایرانی، مؤسسۀ زبان‌شناسی فرهنگستان علوم روسیه اولین سخنران این نشست بودند. «زبان‌شناسی میدانی در ایران: والنتین ژوکُفسکی، اولین محقق گویشهای ایرانی از روسیه» عنوان مقاله وی بود.

مولچائوا با اشاره به نقش ژوکفسکی ایران‌شناس و بنانگذار مکتب شرق‌شناسی سن‌پترزبورگ در بررسی‌های گویش‌های زبان فارسی در مناطق گوناگون ایران و دلبستگی که این محقق به گویش‌ها زبان فارسی داشت درباره اصلی آن با عنوان  «مطالبی برای تحقیق گویش فارسی» گفت: این کتاب در سه مجلد منتشر شده است که نتیجه سفرهای آن به نقاط مختلف ایران است.

جلد نخست) دربردارندۀ یادداشت‌هایی است که از دهات اطراف کاشان، یعنی وانشون، قُهرود و کِشه، برداشته شده‌ بود؛ از جمله بعضی جمله‌های گفتاری، چند متن نثر فارسی که به هر چهار گویش ترجمه شده، و چند قطعه شعر به گویش این دهات. در همین جلد، واژه‌نامه‌ای هست که کلمات فارسی به‌جای عنوان استفاده می‌شود. گزارش کوتاه دستوری برای این گروه گویشهای ایرانی که به این جلد پیوست شد، اغلب ویژگی‌های چهار گویش نامبرده را نسبت به زبان فارسی نشان می‌دهد. جلد دوم کتاب گویشهای دهات اطراف اصفهان و شیراز، و جلد سوم گویش بختیاریان چهارلنگ و هفت‌لنگ را در بر می‌گیرد.

این پژوهشگر ادامه داد: ژوکُفسکی به آنهایی که مشغول بررسی میدانی هستند، توصیه می‌کند: «باید مطالبی از پاسخگویانی گردآوری کرد که به‌دلیلی، هیچ‌گاه از محل خود خارج نشده یا به‌ندرت خارج شده‌اند». تحقیقات والنتین ژوکُفسکی تأثیر نیرومندی بر توسعۀ گویش‌شناسی میدانی در روسیه و ایران و سایر کشورهای جهان داشته‌است.

* سیری در آثار و اندیشه‌های ولادیمیر مینورسکی

«سیری در آثار و اندیشه‌های ولادیمیر مینورسکی، ایران‌شناس برجستۀ روسی» عنوان دومین مقاله این نشست بود که به شکل مشترک از سوی مهناز نوروزی عضو هیأت علمی گروه روسی، دانشگاه علامه طباطبایی و زهرا طاهری دانشجوی کارشناسی ارشد فیلولوژی، دانشگاه علوم انسانی روسیه ارائه شد.

در این مقاله با اشاره به ریشه‌ها و علت‌های پدید آمدن رشته ایران‌شناسی بعنوان زیر مجموعه شرق‌شناسی در روسیه که سابقه‌ای حدود سیصد سال دارد، درباره جریان‌های ایران‌شناسی در روسیه توضیح داده شد: جریان اوّل، دوران پتر کبیر و پیش از وقوع انقلاب اکتبر؛ جریان دوّم، دوران شوروی و جریان سوّم، ایران‌شناسی در عصر حاضر. اگرچه در تمام این برهه‌ها ایران‌شناسی و مطالعات ایران در روسیه همیشه از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار بوده و همچنان، با گسترش روابط بین این دو کشور بر اهمیّت آن افزوده می‌شود، امّا نباید این نکته را از نظر دور داشت که تلاش‌های ایران‌شناسان روسی در دوران شوروی تأثیر زیاد و قابل‌تأمّلی بر حیات کنونی این جریان داشته است. یکی از شاخص‌ترین شرق‌شناسان مکتب روسیه در این دوران، ولادیمیر مینورسکی بود.

*انگاره خانواده در باورها و داستان‌های مانوی

دکتر سیما فولادپور دانش‌آموختۀ دکتری ایران‌شناسی، بنیاد ایران‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی از دیگر سخنرانان این نشست بودند که مقاله خود را با عنوان «انگاره خانواده در باورها و داستان‌های مانوی» ارائه داد. دکتر فولادپور با اشاره به اهمیت نهاد خانواده توضیح داد هر ایدئولوژی، دین و مذهبی خود را موظف می‌داند برای این مفهوم کارکردهایی را درنظر بگیرد. سپس درباره خانواده در داستان‌های مانوی گفت: نهاد خانواده، اعضای آن و روابط مرتبط با آن به اَشکال گوناگون در داستانهای مانوی حضور قابل توجه با بار معنایی مثبت دارند. به‌ویژه رابطۀ والد و فرزندی از چنان اهمیتی برخوردار است که داستان اسطورۀ آفـرینش مانوی بر پـایۀ همین رابـطه شکل گرفته‌است.. چنان که به نظر می‌رسد آن‌جا که صحبت از رابطه پدر و فرزندی است، بیشتر به رابطه‌ای بالادستی، الهی و معنوی با اصل خیر و نیکی یعنی پدربزرگی و در مدارج پایین‌تر مانی و آموزگاران مانوی اشاره دارد و به همین ترتیب، رابطه هم‌عرض خواهر و برادری با رابطه میان پیروان این دین و نیوشایان و برگزیدگان متناظر است.

* تاثیر شاعران فارسی‌زبان بر آثار شاه کریم

تاثیر شاعران فارسی‌زبان بر آثار شاه کریم عنوان مقاله دکتر گلبخت خدای برگنوا ایران‌شناس از کشور قزاقستان؛ دانش‌آموختۀ دکتری ادبیات فارسی، دانشگاه تهران بود. وی با اشاره به اشتراکات فرهنگی میان ایران و قزاقستان و تاثیر ادبیات کلاسیک غنی ایرانی مانند تاثیر شاهنامه فردوسی،گلستان سعدی و دیگران شاعران ایرانی پژوهش‌های تطبیقی میان ادبیات دو کشور را ضروری دانست و گفت: به دلیل این اهمیت در این مقاله با عنوان «تأثیر شاعران ایرانی بر آثار شاه کریم»، تلاش شده است تا با بررسی همه جانبة آثار شاه کریم، به هدف انعکاس موارد مشترک، نظیر سبک، واژه‌ها، شیوة انتقال پیام به مخاطب، پایه افکار و نوع نگرش به جهان هستی، ضمن جلب نظر مخاطبان به تأثیر ادبیات کلاسیک ایرانی بر شاعر و نویسنده قزاق، بررسی داستان لیلی و مجنون به قلم شاه کریم و مقایسه با داستان لیلی و مجنون نظامی گنجوی و پیروی شاه کریم از مکتب مولانا پرداخته شده است.