رفیعی آتانی: نباید به نوع غیرعلمی ژورنالیسم مشروعیت داد/ ژورنالیسم علم در کشور جدی گرفته نمی‌شود

عطاءلله رفیعی آتانی عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت در گفتگو با خبرنگار حوزه رسانه گروه اجتماعی خبرگزاری‌ آنا در ارتباط با ژورنالیسم علم و کارکرد آن در رسانه‌ها، با انتقاد از برخی مطالب رسانه‌ها که مبتنی بر شایعات و اخبار کذب است، اظهار کرد: با توجه به تعریف ژورنالیسم که مبتنی بر گردآوری اطلاعات از منابع معتبر و قابل اتکا به مخاطبان است، نباید به نوعِ غیرعلمی ژورنالیسم مشروعیت داد.

وی افزود: اصلاً چرا باید یادداشت، خبر، تحلیل و یا گزارشی بر مبنای شایعات منتشر شود و بعد بیاییم بگوییم ژورنالیسم علم چیست؟

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه برخی مدیران رسانه‌ها، فعالان رسانه‌ای و تولیدکنندگان خبر از سواد کافی در تراز یک رسانه قابل قبول برخوردار نیستند، اظهار کرد: رسانه جزء پیشرفته‌ترین عرصه‌های زندگی است و زمانی‌که با ابزاری مواجه هستیم که تا حد زیادی بر زندگی انسان اثر‌گذار است، در این صورت تکنولوژی آن هم باید در سطح بالایی قرار داشته باشد؛ این در حالی است که کشور در عرصه مدیریت و تولید محتوا در سطح مناسبی قرار ندارد.

* ژورنالیسم علم در کشور جدی گرفته نمی‌شود

رفیعی آتانی تصریح کرد: رسانه ابزار پیچیده‌ای است و امروزه می‌بینیم که رسانه‌ها با محتواهای آن چه می‌کنند، مثلاً تلویزیون با فیلم‌ها چه کرده و یا روزنامه‌ها چه بلایی بر سر خبر آورده‌اند.

وی با اشاره به این‌که رسانه‌ها در موضوع چهره‌سازی فرهنگی راه خطایی رفته‌اند، افزود: چهره‌سازی فرهنگی ما شبیه همین سلبریتی‌ها و افراد معروف است که براساس شاخص‌های ظاهری و چهره‌شان به شهرت می‌رسند، درحالی‌که این موضوع ربطی به کارکرد اساسی رسانه ندارد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت در خصوص عملکرد رسانه‌ها هم گفت: در رسانه‌ها در کشور ما بر پاشنه خودشان نمی‌چرخد و این موضوع به جامعه آسیب می‌زند.

رفیعی آتانی دانشگاه در ادامه افزود: در ژورنال‌های عمومی هم وضعیت مناسب نیست، چون اساساً چهره‌های علمی دیگر در نشریات عمومی دست به قلم نیستند و مطلبی نمی‌نویسند.

وی با تأکید بر اینکه ژورنالیسم علم در کشور جدی گرفته نمی‌شود، تصریح کرد: شما دیگر اثری از جامعه‌شناسان، اقتصاددانان، روانشناسان، فیلسوفان و فقهای بزرگ در این عرصه نمی‌بینید و این بدین خاطر است که پای این افراد از رسانه قطع شده و کسانی به این عرصه وارد شده‌‌اند و به آنها بها داده می‌شود که صرفاً بر مبنای تراوش ذهنی خودشان می‌نویسند و با چنین وضعیتی ما هرگز نمی‌توانیم دارای رسانه‌ای فرهنگ‌ساز و پیشتاز باشیم.
* افراد صاحب‌نظر از اعتبار خود در رسانه‌ها خرج نمی‌کنند
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت در ادامه به بیان مهم‌ترین عواملی که باعث وضعیت فعلی رسانه‌ها در کشور شده است پرداخت و گفت: اقتصاد رسانه یکی از مهم‌ترین مشکلات رسانه‌ها در شرایط فعلی است و زمانی‌که شما پرداخت خوبی در رسانه‌تان نداشته باشید، طبیعتاً نیروهای کیفی نیز نخواهید داشت یا چنین افرادی به رسانه شما وارد نمی‌شوند.

وی موضوع هزینه کردن برای فعالیت‌های رسانه‌ای را از دیگر مشکلات این عرصه عنوان کرد و افزود: افرادی‌که در حوزه‌های مختلف دارای اعتبار و صاحب‌نظر هستند از اعتبار خود در رسانه‌ها خرج نمی‌کنند و احساس می‌کنند چون در این حوزه افراد بی‌حساب زیادی وجود دارد، عملکرد آنها در این حیطه به اعتبار آنها آسیب وارد می‌کند.

رفیعی آتانی تصریح کرد: اگر شما حتی ببینید که برخی افرادِ صاحب‌نظر حاضر به مصاحبه با رسانه‌ها هستند، در واقع به‌دنبال کارکرد سیاسی آن هستند نه کارکرد ژورنالیستی آن!

وی موضوع دیگر در ایجاد وضعیت نابسامان رسانه‌ها در کشور را حزبی دانستن رسانه‌ها دانست و گفت: در کشور ما جناح‌ها را با روزنامه‌ها می‌شناسند و این بدان معنی است که شما برای مراجعه به بیانیه‌های حزبی می‌توانید روزنامه‌ها را بخوانید.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت تصریح کرد: اتفاقی که رخ داده این است صرفاً افرادی‌که از پیش حزبی را قبول دارند و به‌دنبال بیانیه‌های آن هستند به روزنامه‌ها مراجعه می‌کنند و کسانی‌که آن را قبول ندارند به سراغ آن نمی‌روند و این کارکرد فرهنگی روزنامه نیست.

رفیعی آتانی خاطرنشان کرد: منظور ما از کارکرد فرهنگی این است که باید برای تقویت استدلال و ارتقاء اطلاعات‌مان به رسانه مراجعه کنیم و سعی کنیم با بهره‌مندی از محتوای آن منطق‌مان را قوی کنیم ولی روزنامه‌نگاری در کشور ما صرفاً برای تقویت تعلقات حزبی و یا رجزخوانی حزبی بر علیه حزب مقابلشان است و اصلا نگاهی به ژورنالیسم علم در کشور وجود ندارد

وی با بیان اینکه همه موارد مورد اشاره به یکدیگر ارتباط دارند، افزود: موضوع دیگری که بسیار حائز اهمیت است این است که دانشمندان و متفکران ما نیز که دارای منطق و دانش هستند، توانایی کار روزنامه‌نگاری و ژورنالیستی را ندارند و با ماهیت عمومی آن آشنا نیستند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت با انتقاد از ناآشنایی برخی صاحبنظران حوزه‌های مختلف از کارکرد و توان رسانه اذعان کرد: بعضاً دیده می‌شود برخی از صاحب‌نظران کتابی را تکه‌تکه کرده و آن را در رسانه‌ها به‌ویژه روزنامه‌ منتشر می‌کنند، این بدان معنی است که این افراد نسبت به ماهیت پویای رسانه آگاهی ندارند.

وی در ادامه تصریح کرد: روزنامه یومیه بوده و صحبت زمان‌دار در آن بسیار مهم است درحالی‌که برخی از افرادی‌که حرف محکمی برای گفتن دارند نسبت به ماهیت آن بی‌اطلاعند.

* مردم در بروز وضعیت فعلی رسانه‌ها مقصر هستند
رفیعی آتانی افزود: مشکل دیگر ما در عرصه رسانه کشور این است که توده مردم به‌معنای واقعی اهل رسانه نیستند؛ مثلاً اگر کسی به‌دنبال آن است که کسب و کاری برای خود راه بیندازد هرگز به سراغ رسانه نمی‌رود و صرفاً براساس شنیده‌های خود در اماکن عمومی تکیه می‌کنند و این نشان می‌دهد در بروز وضعیت رسانه‌های کشور مردم هم مقصر هستند.

وی اذعان کرد: خواندن در ایران وجود ندارد و این یکی از عواملی است که باعث می‌شود رسانه‌های مکتوب در کشور رشد نکنند و همین موضوع نیز بر محتوای سایر رسانه‌های ما تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود به‌عنوان مثال محتوای فیلم‌های ما نیز بسیار سطحی شود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت با بیان این‌که عوام‌زدگی در ماهیت مراجعه مردم به رسانه پاسخگوی رشد رسانه‌ها نخواهد بود، گفت: به‌طورکلی دانش در کشور ناظر بر نیازهای کشور شکل نگرفته است به‌همین دلیل در حوزه رسانه ما با استفاده غیرطبیعی و پایین بودن سطح آن مواجهیم و هیچ انگاره‌ای در خصوص ژورنالیسم علم نداریم.

وی دولتی بودن را از دیگر مشکلات رسانه‌ها دانست و گفت: دولتی بودن رسانه‌ها به این دلیل است که مردم هزینه‌ رسانه‌ها را نمی‌دهند و شرکت‌های خصوصی نیز حاضر نیستند در آن ورود پیدا کنند چون نمی‌توانند از آن نفعی ببرند.

رفیعی آتانی در پایان اظهار کرد: با توجه به این‌که مردم هزینه رسانه‌ها را نمی‌دهند در حال حاضر شما هرگز نمی‌توانید به جز مجلات زرد و یا ورزشی نشریه مردمی دیگری داشته باشید و این باعث می‌شود کاری از رسانه در راستای تنویر افکار عمومی بربیاید، بنابر این توانی برای زمینه‌سازی جهت ورود به ژورنالیسم علم در کشور وجود ندارد.

انتهای پیام/4105/پ