هوای پاکم آرزوست/ خودروهای شخصی بلای جان 7 میلیون نفر

گروه اجتماعی خبرگزاری آنا- میثم خاکپور؛ گسترش شهرنشینی و معضل حمل‌و‌نقل موضوع مهمی است که در شرایط امروز ذهن مدیران شهری را به خود درگیر کرده است و از آنجا که افراد معمولاً روش‌های آسان را برای رفع نیازهای خود برمی‌گزینند، استفاده از خودروهای شخصی به‌عنوان راحت‌ترین راه انتخاب می‌شود و همین موضوع گسترش آلودگی هوا را به‌دنبال داشته و عوارض و خطرات زیادی را برای انسان‌ها در پی دارد.

بدین منظور برخی از جوامع از جمله ایران به‌واسطه این‌که یکی از کشورهایی است که به‌طور قابل توجهی با این موضوع درگیر است، از طریق نامگذاری روزهایی مرتبط با مباحث زیست‌محیطی در طول سال از جمله 29 دی‌ماه به‌عنوان روز هوای پاک، سعی دارد تا اقشار مختلف جامعه را نسبت به اهمیت این موضوع آگاه کرده و نسبت به عوارض عدم‌مشارکت همه‌جانبه در این خصوص هشدار دهد.

از هر 10 انسان 9 نفر در هوای آلوده تنفس می‌کنند

با گرم شدن جهان و افزایش جمعیت، همچنان ابزار و وسایل ما مواد آلوده منتشر می‌کنند و این در حالی‌است که نیمی از دنیا به سوخت‌های پاک و یا تکنولوژی‌های آن دسترسی ندارند و این باعث می‌شود همان هوایی را که تنفس می‌کنیم به‌طور خطرناک و فزآینده‌ای در حال آلوده شدن است. از هر 10 انسان، 9 نفر در هوای آلوده تنفس می‌کنند که این مسئله هر ساله 7 میلیون نفر را به کام مرگ می‌کشد.

سلامتی انسان‌ها به‌طور جدی تحت تأثیر آلودگی هواست؛ یک سوم مرگ‌ها در دنیا به‌واسطه سکته مغزی، سرطان ریه و حمله قلبی است که همه ناشی از آلودگی هوا است. 

فرار کردن از آلودگی هوا امری دشوار است و به این موضوع مربوط نمی‌شود که شما چقدر ثروتمند هستید و کجا زندگی می‌کنید. آلاینده‌های بسیار کوچک در هوا می‌توانند از بخش‌های دفاعی بدن عبور کرده و در اعماق سیستم تنفسی و گردش خون نفوذ کنند و به ریه‌ها، قلب و مغز آسیب بزند.

آلودگی هوا ارتباط نزدیکی با تغییر اقلیم دارد- مهم‌ترین عامل تغییر اقلیم ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی است که نقش مهمی را  در آلودگی هوا ایفا می‌کند- و تلاش‌ها برای کاهش آن می‌تواند بر عوامل دیگر نیز تأثیر‌گذار باشد. در پنلی که اخیراً درباره تغییر اقلیم در سازمان ملل برگزار شد، نسبت به استفاده از سوخت زغال‌سنگ هشدار داده شد. 

از نتایج این جلسه این بود که در صورتی‌که  استفاده از زغال‌سنگ تا سال 2050 متوقف نشود، بحران اقلیمی خطرناکی رخ خواهد داد.

15 کشور دنیا بیشترین نقش در تولید گازهای گلخانه‌ای را دارند

رسیدن به اهداف توافق پاریس در مبارزه با تغییرات اقلیمی می‌تواند زندگی حدود یک میلیون نفر را در سراسر جهان تا سال 2050 صرفاً از طریق کاهش آلودگی هوا نجات دهد. سود اقتصادی حاصل از حل معضل آلودگی هوا قابل توجه است: 15 کشوری که بیشترین نقش را در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند و هزینه‌ای که این موضوع بر سلامتی افراد در این کشورها دارد، بیش از چهار درصد تولید ناخالص داخلی این کشورها است. 

ماریا نیرا، مدیر سلامت و زیست عمومی سازمان بهداشت جهانی در این باره می‌گوید: هزینه واقعی تغییرات اقلیمی در بیمارستان‌ها و بر روی ریه‌های ما احساس می‌شود. آلودگی از طریق منابع انرژی، نقش زیادی بر سلامتی دارد و تلاش برای استفاده از منابع انرژی پایدار در سیستم حمل‌و‌نقل و غذا می‌تواند به شکل مؤثری بر سلامت اثر‌گذار باشد.

آلودگی‌های خانگی و داخلی سالانه 4 میلیون نفر را به کام مرگ می‌کشاند

به‌طورکلی دو نوع آلودگی اصلی در هوا وجود دارد: آلودگی محیطی و آلودگی داخلی و خانگی که اشاره به احتراق خانگی سوخت‌ها دارد (که به‌واسطه سوزاندن سوخت‌هایی همچون زغال، چوب و یا نفت سفید تولید می‌شود) و به دلیل ایجاد آتش در فضای باز یا اجاق‌های اولیه در فضاهایی است که تهویه مناسب ندارد، تولید می‌شود.

آلودگی هوا چه محیطی باشد و چه داخلی، می‌تواند بر یکدیگر تأثیرگذار باشد. همچون هوایی که از داخل ساختمان‌ها به بیرون می‌رود و بالعکس.

آلودگی‌ هوای از نوع داخلی سالانه منجر به مرگ 4 میلیون نفر در دنیا می‌شود که بیشتر این آمار مربوط به کشورهای آفریقایی و آسیایی است که به سوخت‌های آلاینده و تکنولوژی‌هایی بازمی‌گردد که هر روز در خانه برای آشپزی، گرما و روشنایی استفاده می‌شود. با توجه به این‌که زنان و کودکان جز‌ء افرادی هستند که زمان زیادی را در خانه سپری می‌کنند، بیشتر در معرض این نوع آلودگی‌ها هستند.

آلاینده‌های اصلی هوا کدامند؟

آلاینده‌های اصلی هوا عبارتند از:

 ۱) ذرات معلق که حاصل ترکیب ذرات جامد و مایعی هستند که از احتراق سوخت و ترافیک جاده‌ای ایجاد می‌شود.
2) دی‌اکسید نیتروژن که از ترافیک جاده‌ای و اجاق گاز در فضاهای داخلی به‌دست می‌آید.
 3) دی‌اکسید سولفور که از سوختن سوخت‌های فسیلی حاصل می‌شود.
 4) اُزون سطح پایین که ناشی از واکنش نور‌خورشید به آلاینده‌های منتشر شده از خودروها است. 

در میان این آلاینده‌ها، آلاینده‌های نوع اول (ذرات معلق) بیش از همه بر انسان تأثیر‌گذار است. در حالی‌که ذرات معلق با قطر 10 میکرون و کمتر می‌تواند در ریه نفوذ کرده و در آن جای گیرد، ذرات معلق خطرناک‌تر برای سلامتی دارای قطر 2.5 میکرون یا کمتر هستند. این ذرات به قدری کوچک هستند که 60 تای آنها به اندازه پهنای یک تار موی انسان می‌شود.

این ذرات معلق 2.5 میکرونی در ریه نفوذ کرده و وارد سیستم گردش خون می‌شود و احتمال بروز بیماری‌های قلبی، تنفسی و سرطان ریه را افزایش می‌دهد.

اُزون عامل اصلی بروز تنگی نفس و آسم است و دی‌اکسید نیتروژن و سولفور هم عامل آسم، برونشیت، التهاب ریه و تأثیر برکارکرد ریه است.

سالانه 543 هزار کودک در دنیا بر اثر بیماری‌های تنفسی از بین می‌روند

آلودگی هوا تأثیر فاجعه‌باری بر کودکان دارد. بیش از 14 درصد از کودکان بین 5 تا 18 سال در دنیا مبتلا به آسم هستند که عامل بیماری آنها مرتبط با آلودگی هوا است. هر ساله 543 هزار کودک زیر 5 سال بر اثر بیماری‌های تنفسی مرتبط با آلودگی هوا از بین می‌روند. آلودگی هوا همچنین به سرطان‌های کودکان نیز مرتبط است. قرار داشتن خانم‌های باردار در معرض آلودگی هوا می‌تواند بر رشد مغزی جنین تأثیر‌گذار باشد. لازم به ذکر است که آلودگی هوا بر ایجاد آسیب‌های شناختی هم مؤثر است.

آلاینده‌های هوا به جز تأثیر بر سلامتی، در درازمدت آسیب‌ زیست‌محیطی به‌دنبال دارد که عامل مؤثری در تغییرات اقلیمی است که خود به‌عنوان تهدیدی بر سلامت و تندرستی است.

آمارها و اطلاعاتی که از سوی سازمان بهداشت جهانی در ارتباط با آلودگی هوا و تأثیرات آن ارائه شد بیانگر آن است که اقدامات انسان چه در سطح فردی و خرد و چه در سطح کلان می‌تواند نقش مهمی در کاهش بزرگترین معضل رشد و گسترش شهرنشینی و زندگی ماشینی داشته باشند؛ برخی از این اقدامات بدین شرح هستند:

سطح خرد: 

-    استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی به‌جای استفاده از خودرو شخصی
-    پیاده‌روی در مسیرهای کوتاه به‌جای استفاده از خودرو
-    استفاده از وسایل حمل‌و‌نقل سبز همچون دوجرخه در سفرهای کوتاه شهری
-    انتخاب کوتاه‌ترین مسیر برای رسیدن به مقصد

سطح کلان:
- توجه به حمل‌و‌نقل عمومی پاک همچون مترو
- ارتقای کمی و کیفی حمل‌و‌نقل عمومی به‌ویژه ناوگان اتوبوسرانی
- توجه ویژه به خودروهای با سوخت پاک در کلانشهرها
- نظارت بر تولید خودروهای متناسب با استانداردهای زیست‌محیطی
- خارج كردن صنایع آلاینده از محدوده شهری
- توسعه فرآیندهای اداری به‌صورت الکترونیک   

با توجه به این‌که موضوع آلودگی هوا سازمان‌های مختلف همچون سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری تهران، نیروی انتظامی، رسانه‌ها و... را در برمی‌گیرد، شایسته است به‌جای مدیریت جزیره‌ای تحت یک برنامه جامع در راستای کاهش آلودگی اقدام شده و این هدف والا را قربانی منافع کوتاه‌مدت از جمله اهداف مالی، سیاسی و حزبی نکنند.

بنابراین راه‌حل اصلی كاهش آلودگی هوا، مشاركت مردمی و افزايش هماهنگی بين بخشی است و فعالیت‌های همه‌جانبه در این راستا می‌تواند ضمن اعتماد‌سازی عمومی می‌تواند عامل مهمی در ايجاد اين مشاركت و هماهنگی بين بخشی باشد.

منبع اصلی: سایت سازمان بهداشت جهانی (WHO)

انتهای پیام/4105/خ