برنامه‌های جدید معاونت فرهنگی تصلب فضای گفت‌وگوی دانشجویی را می‌شکند

«چگونگی تشکیل و فعالیت کانون‌های فرهنگی و اجتماعی دانشجویان»؛ «کانون‌های فرهنگی و اجتماعی دانش آموختگان»، «آئین نامه جدید کرسی‌های آزاد اندیشی»، «مسابقات سراسری مناظره دانشجویی» از جمله این آیین نامه‌ها بودند.
همزمان با آغاز فراخوان مسابقات سراسری مناظره دانشجویی، مهندس غلامحسین محمدی، مدیرکل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌و‌گو با "آنا" به واکاوی محتوای برخی از آئین نامه‌ها و راهبردهای حوزه فرهنگی و اجتماعی پرداخته است.

آنا: آیا ممکن است تنها با مجموعه‌ای بخش‌نامه و دستورالعمل، امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه را پیش برد؟

به هیچ عنوان؛ دانشگاه آزاد اسلامی در دوره جدید مدیریتی خود با نگاه دقیق دکتر میرزاده به مسائل فرهنگی و جدیت دکتر طه هاشمی، ایجاد تحول در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی با استفاده از مشارکت خود دانشجویان را به عنوان یکی از اهداف اصلی خود اعلام کرده و در راستای تحقق آن نیز تلاش نموده است. نکته‌ای که سبب شده در طول این مدت، دانشگاه دست به بازنویسی، تدوین و ابلاغ مجموعه‌ای از آیین نامه‌ها بزند، فقدان بسترهایی است که هدایتگر دانشجویان در زمینه انجام فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی است. ما باید در نظر داشته باشیم که اگر در همین ابتدا، برای مشارکت دانشجویان در فعالیت‌های فرهنگی و دانشجویی، ساختارهای مناسب ایجاد نشود، امکان نهادمند شدن و تداوم این فعالیت‌ها از بین می‌رود. در ضمن دانشجویان حدود فعالیت‌ها و امکانات و ساختارهایی را که به کمک آن‌ها می‌توانند در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی مشارکت کنند را نخواهند شناخت و سردرگم خواهند شد. لذا ما در مجموعه معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد با استفاده از تجربه‌های پیشین موجود در سطح کشور به خصوص در دانشگاه‌ها و همچنین با استفاده از نظرات خود دانشجویان در کمیته‌های مشورتی، تلاش کرده‌ایم قالب‌هایی را برای حرکت به سمت مشارکت گسترده سلیقه‌های مختلف دانشجویان در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی فراهم کنیم.

آنا: مشارکت سلیقه‌های مختلف دانشجویان از طریق این آیین نامه‌ها به طور مثال آیین نامه کانون‌ها چگونه میسر می‌شود؟

کانون‌های فرهنگی- اجتماعی نهاد ارزشمندی است که خوشبختانه آیین نامه جدید آن پس از طی دوره آزمایشی، همانطور که فرمودید اکنون ابلاغ شده و دانشجویان می‌توانند جهت تاسیس این کانون‌ها به معاونت‌های فرهنگی واحدهای خود رجوع کرده و اقدام کنند. حوزه فعالیت این کانون‌ها، بسیار گسترده و متنوع است و لذا قالبی است که این امکان را فراهم کرده که سلایق مختلف دانشجویی در حوزه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی بتوانند فعالیتهای خود را به صورت نهادمند در این کانون‌ها ساماندهی کنند و ما امیدواریم ظرف چند سال شاهد حضور مجموعه‌ای متنوع از کانون‌های فرهنگی، مذهبی، هنری، ادبی و اجتماعی در دانشگاه آزاد اسلامی باشیم، (اندیشه، مطالعات فرهنگی، اندیشه‌های امام خمینی (ره)، گفتگوی تمدن‌ها، ایران‌شناسی، قرآن و عترت، اسلام‌شناسی، نماز و نیایش، عفاف و حجاب، نهج‌البلاغه، گردشگری، هلال احمر، مبارزه با آسیب‌های اجتماعی، حفاظت از محیط زیست، حقوق شهروندی، شهروند مسئول، مهارت زندگی، کارآفرینی، خیریه، سینما، تئا‌تر، هنرهای تجسمی، موسیقی، ادبی، صنایع دستی و.... برخی از عناوین کانون‌هایی است که در آئین نامه ذکر شده است)، دانشجویان در این کانون‌ها می‌توانند از افراد، گروه‌ها یا تشکلهای فعال کشور در حوزه‌های مذکور با سلیقه‌های مختلف برای حضور در دانشگاه دعوت کنند، مسائل مهم فرهنگی و اجتماعی کشور را در جلسات و کارگاه‌های عمومی به بحث بگذارند، در حوزه‌های هنری و ادبی مبادرت به برگزاری رویداد، جشنواره، نمایشگاه، مراسم و... نمایند، با سازمانهای مردم نهاد اجتماعی فعال در سطح جامعه ارتباط برقرار کنند و خلاقیتها و استعدادهای ذوقی خود را نمایش دهند و اینگونه بین دانشگاه و جامعه ارتباط برقرار کنند. البته این مسئله را هم لازم است اشاره کنم که ما در نظر داریم با استفاده از تجربیات دانشجویان و واحد‌ها در عمل، همین آیین نامه‌ها را هم اصلاح و مسیر فعالیت را هموار‌تر نماییم.

آنا: معاونت فرهنگی و اجتماعی، اخیرا آیین نامه دیگری را هم ابلاغ کرده که مربوط به مسابقات سراسری مناظره است. آیا این آیین نامه نقش مکمل برای آیین نامه های دیگر را دارد؟

مجموعه آیین نامه‌هایی که در حال حاضر در دانشگاه آزاد تهیه و ابلاغ می‌شود، از یکدیگر جدا نیستند. به این معنا که هر یک کارکردی دارند و وقتی در کنار هم قرار می‌گیرند کلیتی فرهنگی-اجتماعی متناسب باشان دانشجویان دانشگاه آزاد را شکل خواهند داد. پس از ابلاغ آئین نامه جدید کرسی‌های آزاد اندیشی با تایید ریاست محترم دانشگاه که با مشارکت دستگاه‌های آموزشی و فرهنگی کشور در شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها تصویب شد، به این اندیشیدیم که چه برنامه اجرایی و عملیاتی می‌تواند موجب کاهش مشکلات فراروی برگزاری کرسی‌ها در دانشگاه شود. لذا با نظر مثبت دکتر هاشمی معاون فرهنگی و اجتماعی، مسابقات سراسری مناظره، مبتنی بر یک درک آسیب‌شناسانه از فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی در سطح دانشگاه‌ها طراحی شد. چراکه اگرچه تاسیس تشکل‌ها، نشریات و کانون‌ها، به حضور سلایق مختلف و متنوع در دانشگاه کمک می‌کند، اما متاسفانه به دلیل ضعف فرهنگ گفت‌و‌گو معمولا ارتباط و تعامل میان تفکرات مختلف، شکل نمی‌گیرد و در یک نگاه میان مدت و کلان، جامعه به گونه‌ای دو قطبی می‌شود که خود این دو قطبی شدن ظرفیت ایجاد خشونت در عرصه‌های مختلف را دارد. لذا ما باید تلاش کنیم بسترهایی را فراهم کنیم که سلیقه‌های مختلف فرهنگی در یک فضای آزاد، محترمانه، منطقی و اخلاقی بتوانند آرای خود را در حوزه‌های مربوط به مهم‌ترین مسائل فرهنگی و اجتماعی و حتی تخصصی کشور، به بحث بگذارند. نظر همدیگر را بشنوند، برای همدیگر استدلال کنند و در ‌‌نهایت فرهنگ گفت‌و‌گو و مدارا را بر طرد و خشونت غلبه بخشند. مسابقات سراسری مناظره برای دست یابی به چنین هدفی طراحی شده و دانشگاه موظف شده با بی‌طرفی کامل در میان سلیقه‌های مختلف تنها صورت مناظره یعنی مسائلی مانند رعایت نظم، سازماندهی استدلال، قوت استدلال، رعایت ادب و کرامت انسانی و... را به داوری بنشیند.

آنا: چارچوب های برگزاری مناظره‌ چیست؟ چون سابقه نشان می دهد به دلیل محدودیتهای موجود، معمولا برگزاری چنین جلساتی به سمت موضوعات بی‌اهمیت می‌رود و مانند تجربه عملی برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها، نتیجه چندانی به دنبال ندارد؟

واقعیت این است که ما هم به نقش خسارت بار انواع محدویتها در ناکارآمد کردن و بی‌اثر کردن فرآیندهای مشارکت در مباحث فرهنگی و اجتماعی واقفیم. نگاه‌های تنگ نظرانه، راه را برای ایجاد گفت‌و‌گو میان سلایق مختلف می‌بندند، تک صدایی را در دانشگاه‌ها حاکم می‌کنند، باعث انباشت نارضایتی در برخی گروه‌ها و سلایق می‌شوند و از آنجایی که صداهای دیگر در دانشگاه قابل حذف نیست در طی یک فرآیند میان مدت، خشونت میان قطبهای مختلف را در جامعه و دانشگاه افزایش می‌دهند و نظام را دچار خسارتهای جدی می‌کنند.

این در حالی است که هم آرمانهای انقلاب اسلامی و هم رسالت ما در تصویر چهره‌ای مداراگر، رحمانی، منطقی و دلپذیر از اسلام در شرایط حساس کنونی، حکم می‌کند که ما عرصه عمومی را به روی اندیشه‌های مختلف بگشاییم و این امکان را فراهم کنیم که در چارچوبهای منطقی و اخلاقی، گفت‌و‌گو میان سلایق مختلف شکل بگیرد. ما باید بتوانیم حد تعادل میان آزادی و اخلاق را پیدا کنیم تا هم حرمت و کرامت اندیشه‌ها حفظ شود، هم امکان طرح آن‌ها فراهم گردد و هم خشونت و تضاد و تقابل جای خود را به درک متقابل، مدارا، گفت‌و‌گو و تعامل بدهد.

به همین دلیل ما حتی در متن دستورالعمل مسابقات مناظره سعی کرده‌ایم مباحث مهم و اصلی کشور را خودمان پیشنهاد کنیم. هر چند باب پیشنهاد موضوعات جدید از سوی دانشجویان کاملا باز است اما برای از بین رفتن هراس اولیه‌ای که بعضا وجود دارد ما خود پیش قدم شده‌ایم. مسائل کلانی مانند «نسبت دین و سیاست»، «ریشه‌های فساد اقتصادی در کشور»، «ارزیابی سیاست خارجی کشور»، و مسائلی که با زندگی روزمره دانشجویان پیوند دارند مثل «نحوه مواجهه با مسئله عفاف و حجاب»، «شیوه مواجهه با رسانه‌های جدید (ماهواره، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی)»، «مسئله جمعیت و سیاستگذاری باروری» و مسائلی از این دست توسط معاونت فرهنگی و اجتماعی پیشنهاد شده است تا تصلب کنونی موجود شکسته شود و ما شاهد فضای پویای گفت‌و‌گو و تعامل در عین احترام و اخلاق و حرمت گذاری به شخصیت انسانی افراد باشیم.

آنا:ورود به این حوزه‌ها قطعا برای واحدهای شما هزینه‌هایی در بر خواهد داشت. شما چه تدارکاتی برای ایجاد انگیزه در واحد‌ها برای حرکت به سمت تحقق این سیاست‌ها دیده‌اید؟

اولا اینکه این سیاست‌ها، در کلان‌ترین سطح سیاست گذاری در حال حاضر مورد تایید و حمایت مجموعه مدیریتی دانشگاه است و ریاست محترم دانشگاه و معاون محترم فرهنگی و اجتماعی در حمایت از مدیران فرهنگی برای پویش در این مسیر جدی هستند. از سویی دولت یازدهم نیز خود مروج و مشوق سیاست گفت‌و‌گو و تعامل میان گروه‌های مختلف فکری در جامعه بوده و این را عین اعتدال می‌داند. لذا دولت و دانشگاه آزاد در پیشبرد این سیاست‌ها در دانشگاه آزاد اسلامی همدل و همسو هستند. همچنین تاکیدات مقام معظم رهبری بر ترویج فضای آزاداندیشی در دانشگاه‌ها پشتوانه مهمی برای تحقق این سیاست‌ها در دانشگاه است. در ‌‌نهایت اینکه داوری در مورد کیفیت عملکرد واحدهای فرهنگی از طریق پایش مدام آن‌ها در جریان عمل صورت می‌گیرد و طبیعتا فعال کردن واحد‌ها در چنین حوزه‌هایی یکی از موارد اصلی قضاوت ستاد در مورد عملکرد واحد‌ها است.

انتهای پیام/