وقتی «صبر» می‌کنیم چه اتفاقی در بدن ما رخ می‌دهد؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا از روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر محمد اسماعیل اکبری رئیس مرکز تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در دومین روز از چهارمین همایش قرآن، عترت و سلامت به بیان تحقیقات صورت گرفته با موضوع «ژنتیک از منظر قرآن کریم» پرداخت و عنوان کرد: اثر معنویت در بیولوژی انسان مساله‌ای بود که مطالعه در خصوص آن در سایر کشورهای آغاز شد.

وی تصریح کرد: این فرضیه که هر آنچه که به عنوان معنا و معنویت می‌شناسیم یک بازتاب جسمانی دارد، مساله‌ای بود که مورد توجه قرار گرفت و این سوال برای ما مطرح شد که اگر به عنوان مثال یک صلوات جانانه بفرستیم چه بازتابی در ژنتیک انسان ایجاد خواهد کرد.

این فوق تخصص جراحی غدد و سرطان با اشاره به اینکه مباحثی دینی و معنوی مانند صبر و توکل و تاثیر آنها در بیولوژیک و ژنتیک انسان سوال‌های ما بود که می‌خواستیم بدانیم در زمان تجربه این مسائل معنوی جه اتفاقی در بدن انسان می افتد.

وی با اشاره به اینکه سال 2000 میلادی سال تحول سلامت از بعد جسمانی به بعد روانی است، اظهار کرد: زبان بیولوژی زبان ملموسی دارد و می‌توان از طریق آن با جهان ارتباط برقرار کرد و یافته‌های علمی را با جهان در ارتباط گذاشت. بر همین اساس تلاش کردیم به دنبال اسباب‌ها بگردیم تا ببینیم چه اتفاق می‌افتد وقتی خداوند می‌فرماید شما از صبر سود می‌برید و به دنبال این رفتیم که در هنگام صبر و توکل چه اتفاقی در جسم رخ می‌دهد و چگونه این دو مقوله به انسان سود می‌رساند.

این پزشک و محقق افزود: زمانی که ما کارهای تحقیقاتی را روی بیماران سرطانی آغاز کردیم در ابتدا با تدافع‌ها و مخالفت‌هایی مواجه شدیم ولی اتفاقات مهی رخ داد. بزرگ‌ترین ظلم روانشناسی به سلامت انسان این است که ۱۰۰ سال علم معنا را در سلامت انسان نادیده گرفت در حالی که از روزی که بشر به دنیا آمده سلامت محوریش با معنا همراه بوده است، اما کم کم این معنا گرایی با شارلاتانیزم مخلوط شد و روانشناسان این زحمت را به خود نداند که این دو مقوله را از هم جدا کنند.

وی ادامه داد: تحقیقات زیادی در دنیا در خصوص تاثیر دین و سلامت مطرح شده است اما آمار این تحقیقات از سال 2000 به یکباره به شدت افزایش یافت. ما برای آغاز تحقیقات خود اول این تحقیقات را آنالیز کردیم و متوجه شدیم که ۱۰ درصد این تحقیقات توسط مسلمانان نوشته شده بود و صفر درصد این تحقیقات با پشتوانه شیعه کار شده است یعنی هیچ شیعه‌ای در این خصوص کار نکرده بود.

اکبری عنوان کرد: آن روز این پرچم را بلند و شروع کردیم به انتشار مقاله در این خصوص و سعی شد مقاله‌ها به زبان انگلیسی باشد و بحث‌هایی از قبیل دعا و معنویت در بهبود بیماری‌ها و مصداق‌های مهمی که در احادیث داشتیم از منظر بیولوژیک بررسی شد.

وی همچنین گفت: در بیماران مبتلا به سرطان مسائل روانی بیشتر از مسائل جسمی بر روند بیماری تأثیرگذار است اما سنجش و استاندارد کردن مسائلی مانند توکل، گذشت، مهربانی و ایثار سخت‌ترین کار ما بود که به لطف ائمه(ع) آسان شد. اگر این مفاهیم را استاندارد نمی‌کردیم نمی‌توانستیم نتایج را به صورت علمی به جهان ارائه دهیم. طرح‌های جدیدی نیز در این زمینه در دست اجرا است از جمله با محققان آمریکایی در حال انجام پژوهشی هستیم که در آن بیماران آنها برای بیماران ما و بیماران ما برای بیماران آنها دعا کنند تا نتایج را با هم بررسی کنیم.

اکبری افزود: در خصوص صبر بیش از ۱۵ مقاله منتشر کردیم. همچنین با بررسی سطح کورتیزول در افرادی که دعا می‌کردند به نتیجه تأثیر توکل و دعا بر کاهش اضطراب دست یافتیم. هیچ دارویی در جهان نیست که بتواند به اندازه دعا و توکل سطح استرس را کاهش دهد. در اصل می‌توانیم بگوییم حتی ژن معنویت را نیز کشف کردیم. یعنی عوامل معنوی موثر در تغییر بیان ژن را کشف کرده‌ایم و اگر بتوانیم این‌ها را به بیماران یاد دهیم تاثیر زیادی بر سلامتی آنها دارد.

وی با تاکید بر اینکه از منظر عملی و بیولوژکی اثبات کرده‌ایم که دعا برای دیگران بر سلامت انسان تاثیر بیشتری دارد، تصریح کرد: معنویت حتی استیج بیماری را تغییر می‌دهد. یعنی افرادی که معنا گرا هستند حتی وقتی سرطان می‌گیرند بیماری آنها قابل درمان‌تر است و آخرین کاری که در حال انجام داریم پژوهش روی هورمن عشق اجتماعی است. در روابط اجتماعیoxytocin اکسیتوسن موجب لذت اجتماعی می‌شود اما این لذت در هر نوع اجتماعی(حلال یا حرام) ایجاد می شود که ما در حال تحقیق روی آن هستیم و امیدواریم در دو سال آینده به شما گزارش می‌دهیم که لذت حلال با حرام چه مباحث و تفاوت‌هایی دارد.